Een houdbaarheidsdatum op de CoronaCheck-app: als de Tweede Kamer ermee instemt, is het vanaf dinsdag zover. Voor een groen vinkje mag je vaccinatiebewijs dan voortaan niet ouder zijn dan 9 maanden. Juridisch mag het, zeggen deskundigen. Maar hoogleraar crisismanagement Arjen Boin van de Universiteit Leiden betwijfelt of het wenselijk is.
Het maakt niet uit hoe lang geleden je bent gevaccineerd, op dit moment kun je ook zonder boostervaccin overal binnenkomen met je coronatoegangsbewijs. Er is geen maximumtermijn gekoppeld aan de geldigheidsduur van een vaccinatie.
Maximaal 270 dagen geldig
Als het aan de regering ligt, verandert dat per 1 februari. Een vaccinatiebewijs is dan nog maximaal 270 dagen geldig en een herstelbewijs nog 180 dagen in plaats van een jaar. Wie al een herstelbewijs heeft, zal voor 15 februari merken dat er automatisch 6 maanden van de houdbaarheidsdatum worden afgesnoept.
Op deze manier wordt de geldigheid van het coronatoegangsbewijs gelijkgetrokken met andere Europese landen. Wie nog geen boostervaccin heeft gehaald (en zich niet voor ieder wissewasje wil laten testen), zal dat alsnog moeten doen.
Hoeveel mensen zijn (nog niet) geboosterd?
In totaal zijn nu iets meer dan 8 miljoen mensen geboosterd. Dat komt neer op 56,6 procent van alle volwassenen. Dit betekent dat er ongeveer 2,9 miljoen mensen die zo'n prik zouden kunnen krijgen, die nog niet hebben gehaald.
De opkomst is het hoogst (84 procent) onder 76- tot 80-jarigen en het laagst (31 procent) onder 18- tot 25-jarigen, de jongste groep die de boosterprik kan krijgen.
Het aantal nieuw gezette boosterprikken daalt snel. Vorige week hebben iets meer dan 460.000 mensen zo'n inenting gekregen, tegen ruim 1,1 miljoen een week eerder en bijna 1,9 miljoen de week daar weer voor.
Bron: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
Na deze publicatie regende het gistermiddag reacties op onze Facebookpagina. Ruim 2500 kwamen er binnen, de meeste daarvan kritisch. "Dus je moet nu elke 9 maanden een prik halen, anders mag je niks meer?", vraagt Chantal zich af. Op Twitter merkt iemand op dat hij wel gevaccineerd is, 'maar ik ben absoluut niet van plan om hier voor eeuwig mee door te gaan'. Microbioloog en NRC-columniste Rosanne Hertzberger reageert cynisch op het plan. "Herinneren jullie je nog dat we ooit geloofden dat de QR-code een tijdelijke en noodzakelijke inperking was?"
Misschien wel verstandig
Juridisch voorziet noodrechtspecialist Adriaan Wierenga van de Rijksuniversiteit Groningen geen probleem. De regering mag onder voorwaarden een houdbaarheidsdatum aan het coronatoegangsbewijs verbinden. "Met de wetenschappelijke kennis van nu is het misschien ook wel verstandiger om die termijnen te verkorten", zegt hij. "Zolang de regering daarvoor maar de goedkeuring krijgt van een meerderheid in de Tweede Kamer. Het is een politiek-bestuurlijke afweging, zoals de regering met goedkeuring van de Kamers ook zou kunnen kiezen voor 2G in plaats van het huidige 3G-systeem."
Ook een rechter zal hier niet zomaar een streep doorheen zetten, verwacht hoogleraar recht en samenleving Jan Brouwer van de Rijksuniversiteit Groningen. "De rechter zal zich afvragen of het volstrekt ondenkbaar is wat de overheid hier doet. Zonder op de stoel van een viroloog plaats te willen nemen, verwacht ik niet dat daar hier sprake van is. De wetenschap heeft op dit moment wel ongeveer uitgevonden hoe lang je immuunsysteem in staat van paraatheid blijft na een besmetting of vaccinatie."
Wat levert het instellen van een houdbaarheidsdatum aantoonbaar op? Dat zou de Leidse hoogleraar crisismanagement Arjen Boin weleens willen weten. Hij is kritisch over het plan. "Niemand wordt hierdoor letterlijk gedwongen zich te laten vaccineren, maar op zijn minst wordt hiermee de druk opgevoerd om een boosterprik te halen. Als je mensen het recht ontneemt om deel te nemen aan normaal sociaal verkeer, komt dat naar mijn idee heel dicht in de buurt van dwang. Ook al is er formeel misschien sprake van drang."
Gelijk met rest van Europa
"Als het nou een duidelijk doel zou dienen, zou ik best begrijpen als bepaalde grondrechten een tijdje worden ingeperkt, maar daar is mijns inziens nu geen sprake van", zegt Boin. "Ik vind het niet verstandig om ons zomaar te conformeren aan de Europese standaard. Er is daardoor sprake van een situatie waarin bijvoorbeeld Frans en Duits coronabeleid onze regelgeving beïnvloedt. Dat is niet goed voor het draagvlak. Je begrijpt wel dat mensen hierdoor denken dat er 'iets meer' aan de hand is."
Noodrechtspecialist Wierenga is het daar niet mee eens. Dat Nederland ervoor kiest om de geldigheidsduur gelijk te trekken met andere Europese landen, vindt hij juist 'een heel begrijpelijk standpunt'. "Regelgeving moet praktisch uitvoerbaar en handhaafbaar zijn. Als Europa kiest voor een strakke termijn en Nederland vaart wat scherper aan de wind, dan kan dat verwarrend zijn. Blijkbaar wordt er gekozen voor de algemene, Europese consensus."
Het lijkt een zekerheid dat de Tweede Kamer akkoord gaat. "Een grote meerderheid heeft op dit moment geen problemen met de inperking van de geldigheid van het coronatoegangsbewijs", zegt politiek verslaggever Marieke van de Zilver. "Wel merk je dat de twijfel groeit over het coronatoegangsbewijs als middel om het virus te bestrijden. Er liggen nog drie wetsvoorstellen om het coronatoegangsbewijs uit te breiden. De Kamer moet die nog behandelen, maar het kabinet zal hard z'n best moeten doen om de Kamer van de noodzaak daarvan te overtuigen."
