RTL Nieuws RTL.nl

Let op, binnenkort verhuist RTL Nieuws naar RTL.nl

Al onze nieuwsberichten en video’s vind je straks op RTL.nl.

Neem alvast een kijkje

Ga naar de inhoud
Nederland

Koninklijke Marechaussee voor rechter om etnisch profileren bij controles

Een marechaussee op Schiphol. Beeld © Archieffoto ANP

De Koninklijke Marechaussee staat vandaag voor de rechter. Maatschappelijke organisaties als Amnesty International, Control Alt Delete en twee burgers spannen een civiele procedure aan vanwege etnisch profileren bij grenscontroles. "Waarom doen ze het eigenlijk? Risicoprofileren heeft nauwelijks effect."

In april 2018 werd Mpanzu Bamenga uit Eindhoven, voormalig gemeenteraadslid van de stad, uit de rij gehaald op Eindhoven Airport. Hij kwam net terug van een congres over vrijheid in Rome. "Ik liep wat sneller, want het regende. Ik was netjes gekleed en een van de eerste die bij de paspoortcontrole kwam. De mensen voor me konden doorlopen, ik moest naar de zijkant", vertelt hij.

Criminelen en asielzoekers

Dat kan, er is nog niks aan de hand. Maar toen Bamenga, die geboren is in Congo, de marechaussee vroeg waarom hij aan de kant werd gezet, zeiden ze dat ze op zoek waren naar criminelen en asielzoekers.

Hij dacht dat hij leek op iemand die ze zochten. "Maar de mensen die uit de rij werden gepikt, waren een andere donkere man en een donkere vrouw met kinderen. De rest kon doorlopen. Het ging duidelijk om etnisch profileren. Voor mij was het zeker niet de eerste keer en ook voor hen was het de normaalste zaak van de wereld. Dat maakte me kwaad. Etnisch profileren gaat niet om mij persoonlijk, veel mensen hebben last van dit stigma."

Etnisch profileren verbieden

Voor Bamenga was dit incident de druppel. Hij diende een klacht in, die werd gegrond verklaard. Maar hij wil verder, hij wil dat de uitvoerende macht verandert. Daarom spant hij de rechtszaak aan, om aan de rechter te vragen een grens te trekken en etnisch profileren te verbieden.

Overheid
Lees ook:
Overheid voor rechter om etnisch profileren: 'Zo vernederend dat je kleur bepalend is'

Dit doet hij samen met de organisaties Amnesty International, Control Alt Delete, het meldpunt voor discriminatie RADAR, advocaten van het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten (NJCM) en een andere individuele burger, een piloot van Surinaamse afkomst.

Selectie op huidskleur

Op 26 februari 2020 dienden de eisers de aanklacht in. Vandaag buigt de rechter zich over dit probleem. De rechtszaak draait om de vraag of de Koninklijke Marechaussee mensen mag selecteren voor een controle, mede op grond van hun uiterlijk, huidskleur of vermoedelijke herkomst (etniciteit).

Ombudsman
Lees ook:
Ombudsman over probleem etnisch profileren: draai bewijslast om

Dat de overheid vaker de grenzen van de rechtsstaat opzoekt, gebeurt volgens Hans Siebers vaker. Hij is universitair hoofddocent aan Tilburg University en gespecialiseerd in etnisch profileren, onder andere bij de overheid. "Etnisch profileren is in strijd met de wet, dat mag gewoon niet."

Redenering klopt niet

Toch gebeurt het volgens hem regelmatig, bij de politie bijvoorbeeld, en natuurlijk de toeslagenaffaire van de Belastingdienst. "Overheidsinstanties gebruiken het excuus dat mensen met een migratieachtergrond oververtegenwoordigd zijn in de criminaliteitsstatistieken. Ze zeggen dat het daarom zin heeft om mensen met een migratieachtergrond extra in de gaten te houden."

Honderden
Lees ook:
Honderden gedupeerde ouders toeslagenaffaire kregen onterecht afwijzing compensatie

Maar die redenering klopt volgens Siebers niet. "Dat mensen met een migratieachtergrond oververtegenwoordigd zijn, wil niet zeggen dat de achtergrond zelf een rol speelt."

Vaker gecontroleerd, vaker gevonden

Die cijfers zijn gebaseerd op cirkelredenering. "Mensen met een migratieachtergrond worden vaker gecontroleerd, dus dan is de kans groter dat er meer mensen bij zitten die iets hebben misdaan." Waar je vaker zoekt, ga je vaker vinden.

Daarom klopt de argumentatie vanuit de overheid om extra te controleren op mensen met een migratieachtergrond volgers Siebers niet. "Dan is er nog een ander punt, want waarom doet de Koninklijke Marechaussee überhaupt aan etnisch profileren als onderdeel van risicoprofilering? Het is bewezen dat werken met risicoprofielen nauwelijks effectief is. Dus een kritische evaluatie van deze methode binnen overheidsorganisaties lijkt me nodig."

Of de rechter dat ook vindt, weten we binnenkort. Het is nog niet bekend wanneer de uitspraak is.

Reactie Koninklijke Marechaussee 

De Koninklijke Marechaussee herkent zich niet in de aanklacht. "We wachten de rechtszaak af en zijn benieuwd naar de uitkomst. Eerder hebben we een schriftelijke reactie gegeven, die geldt nog steeds."

In de schriftelijke reactie staat dat de Koninklijke Marechaussee niet aan etnisch profileren doet. "De KMar maakt gebruik van predictive profiling. Op basis van verschillende indicatoren, kennis en ervaring, informatie (zoals trends of eerdere incidenten) kan iemand geselecteerd worden voor een controle."

Er kan gekeken worden naar etniciteit. "Etniciteit kan hierbij een relevante indicator zijn. Deze indicator wordt echter alleen gebruikt in combinatie met andere indicatoren die een controle rechtvaardigen. De methode predictive profiling biedt handvatten voor objectief handelen en wordt continu verbeterd. Medewerkers worden hiervoor opgeleid. Controles zijn door deze werkwijze altijd uitlegbaar. Dit ook vanuit bejegening van de te controleren persoon", aldus een voorlichter van de Koninklijke Marechaussee.