Rusland zet nu ook aangepaste vliegtuigbommen in tegen steden, Oekraïne vreest het ergste: ‘Behoed ons voor de totale vernietiging’

In zijn internationale contacten is diplomatiek taalgebruik normaal gezien zijn handelsmerk. Maar bij gebrek aan daadkracht uit het Westen verliest stilaan ook de immer koele Dmytro Koeleba, de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken, zijn geduld. “Geef ons verdomme de Patriots. Als we genoeg luchtverdediging zouden hebben, en met name Patriots, zouden we niet alleen de levens van onze burgers kunnen beschermen, maar ook onze economie kunnen behoeden voor de totale vernietiging”, smeekte hij deze week in een interview bij Politico.

Koeleba’s uitval komt niet uit de lucht gevallen. Rusland voert sinds kort zijn raket- en droneaanvallen duidelijk op, waarbij steden als Kiev, Charkiv, Zaporizja, maar ook Lviv in het uiterste Westen aan de grens met Polen worden geviseerd. Net als een jaar geleden is de energiesector een belangrijk doelwit. De aanvallen moet ook het moreel van de Oekraïners treffen, die door de moeilijkheden aan het front sowieso al in de verdrukking zit.

Woensdag nog kwam één man om het leven en raakten negentien anderen gewond bij een aanval op onder meer een school in Charkiv. Onder de gewonden waren vier kinderen, het jongste slachtoffer was amper drie maanden oud.

Slijtageslag in de lucht

Voor de Amerikaanse denktank International Institute for Strategic Studies (IISS) is het doel van de opgedreven Russische luchtcampagne duidelijk. Het gaat erom “de Oekraïense voorraad aan grondgebaseerde luchtafweersystemen uit te putten”, nu verdere Amerikaanse hulp voorlopig nog geblokkeerd zit in het Congres, schreven ze deze week in een analyse. Ondertussen wacht Oekraïne nog tot minstens deze zomer op de eerste F-16’s, die extra bescherming zouden kunnen brengen.

En van dat tijdsvenster wil Rusland schijnbaar volop gebruik maken. “Kiev wordt geconfronteerd met de dreiging dat een slijtageslag in de lucht in toenemende mate in het voordeel van Rusland zal zijn”, aldus de IISS-analisten.

Die vrees heeft ook president Zelensky, die het Westen deze week nogmaals opriep meer te doen. “Deze week alleen heeft Rusland al 190 raketten, 140 drones en 700 geleide luchtbommen richting Oekraïense steden gestuurd.”

Hij noemde de levering van extra luchtafweer en een snellere levering van de F-16’s dan ook “essentieel”. “De Russische terreur tegen Charkiv wordt steeds gruwelijker. Er is geen enkele logische verklaring waarom Patriots, waarvan er wereldwijd genoeg zijn, de lucht boven Charkiv en andere steden nog niet beschermt tegen Russische terroristen.”

Heeft Zelensky daar een punt? Oekraïne ontving in meer dan twee jaar oorlog effectief nog maar drie Patriot-systemen, die als de beste van de wereld worden beschouwd. Samen zijn die goed voor een twintigtal lanceerders op drie locaties. Ter vergelijking: wereldwijd zijn er meer dan 1.000 lanceerders geproduceerd.

Verzadigen

De voorbije maanden konden de drie Patriots in Oekraïense dienst tal van Russische raketten en waarschijnlijk ook gevechtsvliegtuigen neerhalen. Ook Ruslands zogezegd onverwoestbare hypersonische Kinzjal- en Zirkon-raketten die aan 10.000 km/u op hun doel afvliegen, konden volgens Oekraïne al uit de lucht geschoten worden.

Maar met één systeem dat waarschijnlijk Kiev beschermt, blijft er effectief niet veel meer over om de rest van het land te af te dekken. Oekraïne beschikt nog wel over andere systemen, maar dat volstaat bijlange na niet voor een grondgebied van bijna 500.000 vierkante kilometer.

“Rusland weet goed genoeg dat de Oekraïense luchtafweer beperkt is”, zegt luitenant-kolonel Frederik Coghe, professor Ballistiek (KMS Brussel). “Het zoekt de gaten en probeert de luchtverdediging bij aanvallen te verzadigen. Dat gebeurt met verschillende types raketten, maar ook drones die allemaal een ander traject volgen en richting meerdere locaties vliegen. Vaak gebeuren de aanvallen bovendien in meerdere golven, waarbij Rusland incalculeert dat de eerste golf wordt neergehaald, maar de tweede nog krachtiger is en vaak wel raak treft.”

Daarbij speelt ook de kostprijs een rol, zegt Coghe. “Zeker in het geval van de Patriot, waarbij elke raket drie tot vijf miljoen dollar kost. Als die dan moet worden ingezet tegen een Russische drone van enkele tienduizenden dollar, is de rekening snel gemaakt.”

Nieuwe bom

Bij de aanval van woensdag zette Rusland volgens de lokale politiechef Volodymyr Tymosjko voor het eerst een nieuw type bom in. De UMPB D-30 is een zogenaamde glijbom die het midden houdt tussen een klassieke vliegtuigbom die naar beneden wordt gegooid, en een geleide raket. Voor de luchtafweer is hij bijzonder moeilijk te onderscheppen. “Bij vliegtuigbommen geldt vaak dat het beter is om te proberen de jets die ze afwerpen, te proberen neerhalen”, zegt Coghe.

Dat maakt de levering van F-16’s des te belangrijker. “Alleen al hun aanwezigheid in Oekraïne kan een afschrikwekkend effect hebben.”

Donderdag ontkende Russisch president Vladimir Poetin dat stellig: “Ze zullen de situatie op het slagveld niet veranderen”, maakte die zich sterk bij een bezoek aan een Russische luchtmachtbasis. “We zullen hun vliegtuigen vernietigen net zoals we dat gedaan hebben met hun tanks, pantserwagens en ander materiaal.”