Anonieme brief klaagt toxisch leiderschap aan op redactie Karrewiet en nws.nws.nws: ‘VRT moet angstcultuur aanpakken’

Coup de théâtre in het Vlaams parlement: terwijl alle ogen gericht waren op mediaminister Benjamin Dalle (cd&v) die toelichting moest geven over hoe VRT-CEO brokken had gemaakt in de zaak-Bart De Pauw, kregen de commissieleden een anonieme maar vlammende e-mail in de mailbox. Drie ex-medewerkers schrijven daarin dat het larie is als Delaplace beweert dat de VRT altijd de kant van de slachtoffers kiest. “Uit onze ervaring blijkt dat dat niet waar is.”

“Een noodgreep, maar ook een momentum”, noemen de drie hun brief, die hopen dat er nu echt iets verandert. De problemen slepen volgens hen al zeven jaar aan, met de redactiechef van VRT Jong als spilfiguur. “Toxisch leiderschap, grensoverschrijdend gedrag, favoritisme, pestgedrag, verzonnen vergaderverslagen om grote beslissingen te kunnen nemen, manipulatie, verdeel-en-heerspolitiek, discriminatie…” Intern werd het probleem de voorbije jaren vaak en via verschillende kanalen gesignaleerd, maar zonder ‘resultaat’.

De redactieraad van de VRT-nieuwsdienst vatte de koe wel bij de horens en deed zelf een onderzoek. Daaruit kwamen 24 dossiers naar voren van (ex-)werknemers op de Jong-redactie die slachtoffer waren van de manier van werken van de redactiechef. Vaak tekende zich eenzelfde patroon af. “Ze maakte er een spelletje van om collega’s tegen je op te zetten. En jou te etaleren als de partij met het communicatieprobleem, de grote mond, de foutenmaker”, getuigt een van de slachtoffers in Het Laatste Nieuws, die ook een klacht indiende. “Ze isoleert je van iedereen, van alle deelredacties, trekt alle macht naar zich toe.”

‘Niets van gemerkt’

Opvallend: enkele door De Morgen gecontacteerde VRT-personeelsleden die voor VRT Jong werken, vielen bij het lezen van de brief uit de lucht. “Nooit iets van gemerkt”, valt te horen. “Er is hier geen angstcultuur”. Of: “Ik herken me totaal niet in wat er in die brief staat.” Die reacties verbazen de slachtoffers dan weer niet. “Omdat de redactiechef haar protegés heeft. Ze beschermt en spaart enkele mensen. Natuurlijk weten zij van niets”, klinkt het tegenover De Morgen.

In een interne mail die de hoofdredactie van VRT NWS verstuurde, ontkent die ook dat er sprake is van grensoverschrijdend gedrag of toxisch leiderschap. Daarvoor baseert de hoofdredactie zich op een onderzoek dat de Dienst Welzijn dit voorjaar deed, nadat er in januari een klacht was. 88 procent van de werknemers van VRT Jong deed mee aan dit onderzoek, waaruit ‘een aantal werkpunten bij de betrokken redactie’ naar voren kwam. “Onze welzijnsprocedures hebben volledig gewerkt zoals het hoort”, verklaarde CEO-VRT Frederik Delaplace in Terzake. “We hebben geïnvesteerd in het leiderschap binnen dat team, we hebben één iemand van functie veranderd, we hebben ruimte gemaakt voor deconnectie want er was een probleem met stress. We pakken dat aan, en dat wordt erkend door het team. Het team heeft vandaag het woord genomen op de vloer om te zeggen dat ze zich niet herkennen in het beeld dat geschetst wordt.”

Het onderzoek en de reactie van de hoofdredactie zorgt echter opnieuw voor wrevel. Problemen uit de voorbije jaren kwamen in dat onderzoek niet of nauwelijks aan bod, is de kritiek, en het dossier van de redactieraad werd niet bekeken. “We waren gechoqueerd door het magere onderzoek en de lichtheid van de conclusie”, schrijven ook de drie in hun mail, zich daarbij afvragend waarom de redactiechef de hand boven het hoofd gehouden wordt.

Niemand wordt de hand boven het hoofd gehouden, zeggen de verdedigers van de redactiechef. Bij VRT Jong zetten veel jonge mensen hun eerste stappen als journalist. Velen zoeken nog hun weg, sommigen blijken dan minder geschikt voor de job en krijgen, tot hun eigen onvrede, een andere functie.

Daarnaast wordt binnen de VRT verwezen naar het succes van Karrewiet en nws.nws.nws: de nieuwskanalen voor kinderen en jongeren kunnen uitstekende cijfers voorleggen én worden geprezen voor de inhoudelijke aanpak. Niet onbelangrijk voor een openbare omroep die het vaak moeilijk heeft om jongeren te bereiken. Bovendien speelt de geviseerde redactiechef tegenwoordig een cruciale rol bij het uittekenen van de verkiezingsprogramma’s. Haar nu aan de kant schuiven slaat een gat. Alleen zijn dat argumenten waar de wetten en regels inzake welzijn geen rekening mee houden: het belang van de slachtoffers, ook al is het maar één, primeert, luidt het bij de vakbonden.

Petitie

Dat er iets grondig fout zit op de VRT-nieuwsredactie, bleek precies een jaar geleden al toen zeventig journalisten een petitie ondertekenden waarin de werkomstandigheden bij VRT NWS, en toen vooral de onlinetak, werden aangeklaagd. “Teleurgesteld, verongelijkt, huiverig en angstig”, was de teneur van die aanklacht. Ook toen ging het over collega’s die aan hun lot werden overgelaten en nergens terechtkonden. Een teneur die opvallend parallel loopt met wat er nu naar boven komt over de redactie van onder andere Karrewiet en nws.nws.nws. “Het hangt allemaal met elkaar samen”, wordt op de redactie met een vinger naar de hoofdredactie gewezen.

Er is nog veel werk aan de winkel, zegt ook Joke Kerkhofs van het ACOD. “Als mensen na het doorlopen van een hele reeks procedures nog steeds het gevoel hebben dat ze niet gehoord worden, dan schort er misschien iets aan die procedures. Dat moeten we de komende tijd grondig bekijken.”

Maar vooral de heersende angstcultuur moet aangepakt wordt, zegt ze. “die zorgt er voor dat de drempel om dit soort zaken te melden de voorbije maanden en jaren alleen maar hoger is geworden.”

Een externe bruggenbouwer krijgt nu de taak het vertrouwen tussen directie en personeel te herstellen.