Na Erasmus ook een echt Europees diploma? Voorstel om diploma’s in alle lidstaten te laten erkennen

“Waarom niet toelaten dat verschillende universiteiten de krachten bundelen en samen een Europees diploma uitreiken?” Met die vraag heeft Margaritis Shinas, vicevoorzitter van de Europese Commissie, het nieuwe voorstel gelanceerd. “Binnen een paar jaar zal dat bij de mensen een plaats innemen naast Schengen, Erasmus, de interne markt en de euro”, voegde hij eraan toe.

De Commissie stelt de lidstaten voor gemeenschappelijke criteria vast te leggen voor universitaire diploma’s. Op basis daarvan kunnen universiteiten of hogescholen uit meerdere lidstaten studieprogramma’s uitwerken. Als student studeer je dan aan verschillende Europese universiteiten. Wie slaagt krijgt een Europees diploma dat automatisch wordt erkend in de hele EU.

Omdat onderwijs en diploma’s een nationale of regionale bevoegdheid zijn, zijn overheden en onderwijsinstellingen vrij om al dan niet in het voorstel mee te stappen. Volgens Shinas is er bij universiteiten, studenten en werkgevers alvast veel vraag naar. Ook wijst hij erop dat dit in het verlengde ligt van bestaande samenwerking. Zo zitten ruim 500 universiteiten en hogescholen in een zestigtal Europese allianties.

“Zo organiseren wij een bachelor Europese Studies die je aan de universiteiten van Krakau, Madrid, Leuven en Bologna kan volgen en waar nu 607 studenten aan deelnemen”, zegt Peter Lievens, vicerector van de KU Leuven. “Dat biedt meerwaarde omdat expertise voor dit thema over de EU verspreid zit. Ook voor onder andere duurzaamheid is dat zo. Maar nu botsen we op administratieve problemen om de diploma’s uit te reiken. Want in ieder land gelden andere criteria, bijvoorbeeld over taal, het aantal vakken, accreditatievereisten. Europese diploma’s op basis van gestroomlijnde criteria zijn dus zeker welkom. Al is deze aanpak zeker niet voor alle studierichtingen nodig.”

Dat kleinere universiteiten hierdoor ‘bijhuizen’ worden van grote ‘superuniversiteiten’ zien Lievens en andere experts niet meteen als een risico. “In de allianties zitten ook kleinere en grotere universiteiten”, zegt Jan Danckaert, voorzitter van de Vlaamse Universitaire Raad en VUB-rector.

Professor Hoger Onderwijs Jeroen Huisman (UGent) zegt: “De Vlaamse universiteiten zijn intensief betrokken bij internationale samenwerking en de KU Leuven en UGent zijn zelf grote spelers in Europa.”

Wel ziet Huisman andere valkuilen. “Velen interpreteren het label ‘Europees diploma’ nu al als een merkteken van excellentie. Daar huiver ik toch bij. Wat bewijst dat een programma excellent is? Krijgen we zo een tweedeling in Europa die niet gebaseerd is op feitelijke verschillen? Ook zie ik in het voorstel vooral wat de universiteiten willen, maar ik hoor de studenten nauwelijks.”

Europese diploma’s mogen ook andere samenwerking niet overschaduwen. “Denk aan zomerscholen, kortere uitwisselingen, hackatons, gezamenlijke lessen, al dan niet online”, zegt Danckaert. “Dan speelt het accreditatieprobleem voor diploma’s niet. We moeten daar dus op blijven inzetten. Ook omdat meer studenten zo toegang hebben tot een Europese leerervaring terwijl ze toch in hun thuisuniversiteit blijven.”