Koning staat naast omstreden leider Tadzjikistan bij waterconferentie: hoe komt dat zo?

Het hoofdkwartier van de VN in New York staat drie dagen lang in het teken van water. Delegaties van bijna tweehonderd landen zijn aanwezig om het gebruik van water beter te regelen. Nederland is samen met Tadzjikistan gastland van het congres.

Tadzjikistan?

Het lijkt op het eerste gezicht een wonderlijke combinatie: waterland Nederland dat samen met bergland Tadzjikistan een belangrijke VN-conferentie in de steigers heeft gezet. Volgens het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) heeft Nederland niet zelf gekozen voor de samenwerking met het Centraal-Aziatische land.

,,Vanuit de VN kwam het verzoek aan landen om een watercongres te houden. Wij én Tadzjikistan staken onze vinger op, vervolgens kregen we de gelegenheid om samen aan de slag te gaan’’, aldus een woordvoerder van het ministerie. Volgens haar kunnen beide landen veel van elkaar leren.

,,In Tadzjikistan vind je gletsjers en ontspringen rivieren, in ons land monden rivieren uit in zee. Zij kampen in de valleien met droogte, hoe gaan ze daarmee om? Daar kunnen wij weer wat van opsteken. Andersom kunnen wij, om een voorbeeld te geven, weer het nodige vertellen over het maken van schoon drinkwater. Maar het gaat er vooral om dat we samen een succes maken van deze conferentie.’’

Koning Willem-Alexander opende woensdagmiddag samen met de Tadzjiekse president Emomali Rahmon het watercongres. Deze Rahmon bestuurt het land met harde hand. Is het wel zo handig dat de koning samen met hem op een podium stond?

Mensenrechtenorganisaties als het Helsinki Comité uiten stevige kritiek op het gezamenlijke optreden van de koning en de autoritaire president Rahmon. Volgens het comité zou Willem-Alexander niet in deze positie gebracht moeten worden. Het ministerie van Buitenlandse Zaken laat desgevraagd weten dat minister Mark Harbers (Infrastructuur en Waterstaat) en zijn collega Liesje Schreinemacher dinsdag een ontmoeting hadden met hun collega's uit Tadzjikistan. ,,Daarbij hebben ze de grote zorgen over minderheden en de mensenrechtensituatie besproken. Op het gebied van water is de samenwerking goed, dus deze conferentie is een nieuwe mogelijkheid die zorgen te bespreken’’, aldus een woordvoerder van Buitenlandse Zaken. Tijdens zijn toespraak in New York zei de koning dat hij samen met Tadzjikistaan ‘het waterwiel wil laten draaien.’ Juist door de verschillen vertegenwoordigen beide landen volgens hem ‘in feite de hele waterwereld.’

Wat is het doel van de conferentie?

Bijna alle landen ter wereld hebben problemen met water. Of het nu gaat om overstromingen, of juist extreme droogte. En wereldwijd hebben 884 miljoen mensen geen toegang tot schoon drinkwater. Door verspilling, vervuiling en klimaatverandering komt deze watervoorraad bovendien steeds meer onder druk te staan.

De VN-conferentie moet bijdragen aan het behalen van de internationale afspraken op het gebied van water en dit proces versnellen. Belangrijkste thema's zijn drinkwater, droogte en overstromingen. De opzet van de driedaagse conferentie is dat landen met elkaar informatie uitwisselen en plannen maken om bijvoorbeeld drinkwater schoon en beschikbaar te houden, water (langer) vast te houden en om ons beter tegen water te beschermen.

Volgens Arjan Budding, programmaleider duurzaam waterbeheer aan de universiteit van Wageningen (WUR), zijn de verwachtingen hooggespannen. ,,We zien dat het goed omgaan met water steeds belangrijker wordt, het is eigenlijk best bijzonder dat het nog zo lang heeft geduurd voordat er een tweede VN-conferentie aan wordt gewijd.’’

Wat zijn voor Nederland de belangrijkste ‘waterproblemen’?

Budding: ,,We hebben vaker te maken met droge periodes. Vroeger was het credo: overtollig water zo snel mogelijk afvoeren naar zee. Maar nu is het zaak zoveel mogelijk water vast te houden voor die droge tijden. Dat we het hele jaar door voldoende drinkwater hebben. En hoe brengen we genoeg water naar bijvoorbeeld droge zandgronden? Wat heeft dit voor gevolgen voor onze landbouwsector, kunnen we in de toekomst nog alle gewassen blijven telen of moeten we kiezen voor gewassen die minder water nodig hebben? Wij zijn met de WUR aanwezig om informatie en kennis op te doen en uiteraard ook om onze expertise met internationale delegaties te delen.’’

Op internationaal vlak moet er volgens Budding ook het nodige in gang worden gezet. ,,Denk daarbij aan een rivier als de Rijn. Als er minder water doorheen stroomt, heeft dat grote gevolgen voor de waterstand in ons land. Nederland zal in gesprek moeten met Duitsland en Zwitserland over de verdeling van water dat schaarser wordt. Mondiaal gezien is het opdrogen van rivieren een groot probleem, hoe worden alle monden gevoed als er minder water door de vruchtbare delta's van de Himalaya of de Eufraat en Tigris stroomt? New York is nu de plek om dergelijke uitdagingen met betrokken landen te bespreken.’’

Worden er tijdens de conferentie concrete afspraken gemaakt?

Op het programma staat een zogeheten wateractieagenda. Iedere organisatie ter wereld kan een toezegging doen in deze agenda. ,,Om het concreet te maken: een Keniaanse school kan aangeven dat ze extra sanitair bouwen voor meisjesscholen. Of een land kan toezeggen dat ze geld investeren in een bepaalde samenwerking. Die toezeggingen worden opgeslagen en in VN-verband in de gaten gehouden’’, aldus de I&W-woordvoerder. Nederland doet ook verschillende toezeggingen, bijvoorbeeld om te blijven investeren in een programma dat landen overal ter wereld helpt met kennis om hun waterproblemen op te lossen.

Dat wij hier in Nederland een schoon glaasje water uit de kraan kunnen halen is eigenlijk een wonder (video):