Nederland gaat 'op korte termijn' TikTok verbieden op werktelefoons ambtenaren

Ambtenaren die voor de Rijksoverheid werken kunnen 'op korte termijn' niet langer TikTok installeren op hun werktelefoons. Dat meldt staatssecretaris van Digitalisering Alexandra van Huffelen. Rijksambtenaren wordt per direct ontraden TikTok op hun werktelefoon te installeren.

De staatssecretaris wil dat mobiele apparaten die aan rijksambtenaren zijn uitgereikt alleen vooraf toegestane apps kunnen installeren en uitvoeren. 'Spionagegevoelige apps' zullen dan niet worden toegelaten, meldt de Rijksoverheid. Daarbij doelt de Rijksoverheid op apps uit landen 'met een offensief cyberprogramma tegen Nederland en/of Nederlandse belangen'. Tegen de NOS bevestigt een woordvoerder dat onder het verbod ook TikTok valt.

Van Huffelen schrijft in een beslisnota dat apps, 'dus niet enkel TikTok', toegang kunnen krijgen tot (meta)data van gebruikers en daarmee een risico zouden kunnen vormen voor intellectueel eigendom, inzicht in politieke besluitvorming en processen, en 'de gedragingen van diasporagemeenschappen in Nederland'. Daarom zou het gebruik van apps als TikTok een risico kunnen vormen voor 'meerdere nationale veiligheidsbelangen'.

Het besluit om TikTok te blokkeren op werktelefoons volgt na Kamervragen en een Kamerdebat in februari. Toen gaf de Nederlandse regering al aan een TikTok-verbod te willen op werktelefoons voor ambtenaren. De laatste maanden hebben steeds meer overheden TikTok verboden op werktelefoons van ambtenaren, zoals de Europese Commissie, België en de Verenigde Staten.

IT-banen

Reacties (228)

Lev Nedkov
21 maart 2023 13:12

Ik ben zelf rijksambtenaar en ik ben van mening dat naast tik-tok ook facebook en dergelijke apps niet geïnstalleerd zou moeten kunnen worden.
Waarom zou je niet werk gerelateerde apps op je werk telefoon willen hebben.
Daar gebruik je maar je prive telefoon voor.

Freakie1NL
@Lev Nedkov • 21 maart 2023 13:18

Helemaal met je eens.

Absurd dat dit zo lang moet duren en dat er niet gewoon met een White list gewerkt word.

Zakelijke telefoon = zakelijk.

Heb al jaren een zakelijke telefoon, verschillende commerciële werkgevers, die dichtgetimmerd zitten.
Alleen door IT goedgekeurde apps kunnen geïnstalleerd worden. Heel begrijpelijk. Zitten enorme risico's aan.

Peppershade
@Freakie1NL • 21 maart 2023 14:18

Maar waar trek je de lijn? Tegenwoordig zitten de wijkagenten ook in de buurt WhatsApp groepen, wat ergens een goede zaak is, en ergens ook weer helemaal niet.

Morress
@Peppershade • 21 maart 2023 14:40

Erger nog, in mijn stadje was eens een kitrsurfer gewond geraakt en nog tijdens de verzorging door de ambulanciers werd een foto gepost door de agenten met de benen in beeld. Terwijl omstanders ambulanciers moesten assisteren met vrij maken van plek van ongeluk.

Als gevolg 3autos met flinke snelheid naar strand toe omdat ouders van jongere generatie kitesurfers dachten dat het een van hun kinderen was. Ook de ouders van de jongen die gewond geraakt was, waren niet ingelicht bij posten van het bericht.

Bij mij komen dan zoveel vragen naar boven over het waarom en de toegevoegde waarde daarvan, er zit totaal geen controle op zo lijkt het. Van alles en nog wat zonder na denken de ether inslingeren

Sloeber
@Morress • 22 maart 2023 07:57

En in plaats van deze onzin dan te stoppen, komt er dan een wijsneus die claimt dat "de politie snakt om een social mediation en management team dat de agenten beter kan begeleiden en sturen in hun interactie met de burger." Boom, weer 500 baantjes gecreëerd

Morress
@Sloeber • 22 maart 2023 08:32

Where do i sign up!

Niet best.

bzuidgeest

Politiek en recht

@Peppershade • 21 maart 2023 14:32

In dat geval gebruikt hij het voor werk en is het dus een werkapp. Dan kan hij zijn prive groepen op zijn prive telefoon hebben. Uiteindelijk is whatsapp gebonden aan je nummer.

Freakie1NL
@Peppershade • 21 maart 2023 15:57

Dat is dan aan IT en de leidinggevende te beoordelen of dat voor dit specifieke doel kan.
Desnoods krijgt de agent in kwestie een 2de telefoon voor alleen WhatsApp groepen.

Hatsjoe
@Peppershade • 21 maart 2023 14:26

Uitzonderingen zouden altijd mogelijk moeten zijn. Een zwartwitte lijn hoeft dan ook niet. Zo kan een wijkagent zeker baat hebben voor het "outreachend werken" om op WhatsApp, Insta, Facebook en dergelijke te zitten. Maar een reguliere ambtenaar heeft daar doorgaans niks te zoeken wat werkgerelateerd is. Dus standaard alle niet werkgerelateerde apps blokkeren en dan werken met een whitelist systeem.

batjes
@Hatsjoe • 21 maart 2023 16:17

Een groot gedeelte vind social media bij hun werk horen en de gemandateerde verzoeken om gewhitelist te worden zullen de servicedesken om de oren vliegen. Zolang ook maar 1 hogere pief binnen een dienst die mening heeft van social media is ook belangrijk voor werk, ga je als IT daar weinig tegen beginnen.

Ik ben van mening dat het net als TikTok gewoon verboden moet worden vanaf de hoogste laag binnen die overheidshierachie. Outreach, marketing. blabla. Voeg dat anders mooi toe aan mijn.overheid.nl ofzo, dat je nieuws en meuk van de voor jou relevante diensten te zien krijgt.

Trucker Her
@Hatsjoe • 21 maart 2023 17:31

Helemaal eens. Gelukkig gaat het artikel over Rijksambtenaren, daar valt de Politie niet onder ;-)

Het verbaast me overigens wel enigszins dat ze niet door middel van de verschillende Enterprise Mobility oplossingen, dit simpelweg geblokkeerd hebben. Bizar dat dit niet gebeurt met toestellen die uitgegeven worden op deze schaal. Nog los daarvan, je kan ook gescheiden omgevingen creeëren op telefoons, om dit prima veilig toe te staan. Alleen dat vergt waarschijnlijk wel wat meer moeite

BastiaanF
@Peppershade • 22 maart 2023 12:39

de burgemeester & de minister maken zelfs ruzie over de whatsapp... ( https://www.bnnvara.nl/jo...a-en-minister-grapperhaus & https://nos.nl/artikel/23...app-over-demonstratie-dam ) maar technisch gezien is een minister of burgemeester geen rijks ambtenaar..

2green
@Freakie1NL • 21 maart 2023 14:32

Sommige NL overheden werken al met een whitelist. Zoals met iedere verandering moeten ze ergens beginnen.

Mooi dat ze de volgende stappen zetten en vooral ook het gevaar onderkennen.

dezwarteziel
@2green • 21 maart 2023 15:05

Het lijkt me dat ze met een blacklist werken. Zoveel is er niet te verbieden.

2green
@dezwarteziel • 21 maart 2023 17:30

Nee een whitelist, alleen apps die veilig geacht worden,.worden toegestaan. Waarbij ook nog onderscheid wordt gemaakt in apps zoals gewoonlijk installeren en apps in aan afgescheiden omgeving (de niet bedrijfskritische apps zeg maar).

Nystran
@dezwarteziel • 22 maart 2023 15:26

Het lijkt me dat ze met een blacklist werken. Zoveel is er niet te verbieden.

Buitenlandse apps verbieden
Lijkt mij dat er héél veel te verbieden is, als je bang bent voor Chinese spionage. China is, naast de VS, het enige land ter wereld met softwaregiganten. Als niet expert noem ik: Apps als van Wechat, Ali... en duizenden bekendere en onbekende games. En als we echt bang zijn voor spionage: laten we er nog een paar andere landen bijnemen, mogelijk inclusief de VS.

Alleen Tiktok verbieden
Maar inderdaad, misschien willen we alléén Tiktok verbieden. Mooi voor de bühne, maar we maken vooral de Amerikaanse industrie blij, wat mij betreft is dit, net zoals die 'rijstkorrel' op netwerk-chips enkele jaren geleden, een troefkaart voor Amerikaans protectionisme.

Kijken naar functie
Natuurlijk kunnen we bij een blocklist ook op de Chinese tour gaan, en kijken naar functie. Ambtenaren worden geacht hun apparatuur te gebruiken voor werk. Van hun game-regels voor kinderen ben ik redelijk gecharmeerd, ben benieuwd wat dit gaat brengen.

Bender
@Freakie1NL • 21 maart 2023 15:36

Zakelijke telefoon = zakelijk.

Dit vind ik wel heel erg kort door de bocht.
Van uit overheidsfunctie heb je wel gelijk (Overheids telefoon = zakelijk), maar je kunt dit niet stellen voor iedere zakelijke telefoon.

royzegthoi
@Lev Nedkov • 21 maart 2023 13:17

Wat ik veel hoor van mijn collega's is dat ze het erg vervelend vinden twee devices bij zich te dragen (zakelijk en privé). Ik persoonlijk heb juist het liefst verschillende devices.

Desalniettemin vind ik het goed dat ze bepaalde (spionage gevoelige) apps gaan verbieden.

Tintel

Websites en community's
Politiek en recht
tiktok
Nederland

@royzegthoi • 21 maart 2023 13:38

erg vervelend vinden twee devices bij zich te dragen

Dat kan toch nooit een reden zijn om dit soort overduidelijk niet zakelijk bedoelde applicaties toe te laten op een apparaat dat overduidelijk bedoeld is voor zakelijk gebruik....

GekkePrutser

Websites en community's

@Tintel • 21 maart 2023 14:38

Bij Android heb je twee aparte omgevingen (tenminste, dat is een van de mogelijke configuratieopties als beheerer). Dat heet Work Profile.

Hiermee kan je de werknemer een telefoon beiden die niet zo strak beheerd wordt, terwijl je een aparte zakelijke omgeving hebt waar de zakelijke apps in draaien. Hier kan je dan ook geen info uit kopieren naar het privegedeelte. Dit werkt erg goed in de praktijk, al is het wel wat zwaarder dus je hebt een goed toestel nodig. Dit is echt gemaakt voor dit scenario. Helaas heeft Apple zoiets niet. Bij hen heb je wel de mogelijkheid om in de ingebouwde apps als mail de data te splitsen maar niet voor alle apps zoals op Android.

[Reactie gewijzigd door GekkePrutser op 21 maart 2023 14:38]

dezwarteziel
@GekkePrutser • 21 maart 2023 15:11

Jij doelt op het work profile van Samsung Knox. Echter, met b.v. Mobile Iron van Ivanti zijn Werkapps op Apple devices te sandboxen en zo te scheiden van IOS.

GekkePrutser

Websites en community's

@dezwarteziel • 21 maart 2023 17:25

Nee, het work profile maakt tegenwoordig deel uit van alle android distributies. Google heeft het in AOSP verwerkt sinds versie 7.

Je hebt nog wel Knox Secure Folder maar dat is voor privegebruik, dat kan je zakelijk niet beheren. En "Knox" is een beetje een verzamelnaampje voor allerlei security dingetjes, zoals auto enrolment (KME, Knox Mobile Enrolment) enzo. Sommigen zoals KME zijn wel nuttig, anderen niet zo. Ook KME heeft Google trouwens nu 'eigen' gemaakt onder de naam Android Zero Touch maar dat is niet zo populair.

MobileIron hebben we helaas niet, we zijn van AirWatch (omgedoopt tot VMWare Horizon One) overgegaan naar Intune, wat veel minder functies bood. Inmiddels zijn ze een beetje met de concurrentie bijgetrokken maar dit soort geavanceerde functies voor apple hebben ze nog steeds niet. Intune kan 'verboden' apps ook niet automatisch blokkeren helaas, je kan alleen een rapportje draaien wie ze heeft maar er geen actie op ondernemen

[Reactie gewijzigd door GekkePrutser op 21 maart 2023 17:29]

IlPirata
@dezwarteziel • 21 maart 2023 15:36

Het Mobil Iron platform kan ook werken in samenwerking met samsung knox. Zo krijg je ook aantal zakelijke apps. Ook kan er dan direct een blacklist worden ingesteld. Wanneer verboden app geïnstalleerd word is het workprofile niet langer toegankelijk.

telenut
@dezwarteziel • 21 maart 2023 16:42

nee, het work profile is van Google, zit op elke moderne android phone. En zit ook op samsung, maar daar heb je nog extra die Knox.

Purk9
@Tintel • 21 maart 2023 13:43

dat laatste is onjuist. Het device mag ook gewoon privé worden gebruikt. Dit wordt expliciet aangegeven wanneer je een toestel krijgt.
Dit beleid zouden ze natuurlijk kunnen wijzigen maar ik ken genoeg collega's die al lang geen eigen abbo meer hebben.
Ik zelf gebruik dualsim dus wel ook een eigen nummer maar dat is natuurlijk niet echt de oplossing voor dit artikel als het gaat over apps die op het device mogen/kunnnen staan.

[Reactie gewijzigd door Purk9 op 21 maart 2023 13:47]

Tintel

Websites en community's
Politiek en recht
tiktok
Nederland

@Purk9 • 21 maart 2023 13:53

Het device mag ook gewoon privé worden gebruikt.

Maar dat is dus de fout. Dat ding wordt verstrekt voor zakelijk gebruik en dat privé gebruik is een bonus en als die bonus het primaire doel in de weg zit dan moet men het niet omdraaien (dat het zakelijk gebruik ondergeschikt raakt aan privé gebruik).

Natuurlijk is dat sneu/jammer/vervelend maar tegenwoordig moeten we toch eens doorzetten met dit soort dingen. Anders krijg je dus premiers die oude telefoons gebruiken voor 'speciaal' berichten verkeer omdat het zo lekker handig is....

Cid Highwind

@Tintel • 21 maart 2023 16:44

Je maakt de fout aan te nemen dat de regeling bij iedere werkgever gelijk is, wat dus niet het geval is.

Heb zelf een zakelijke telefoon waarvan expliciet gezegd is dat deze als privé telefoon te gebruiken is en dat ik me daardoor maandelijks dus 50€ spaar. Nu geef ik zelf niks om TikTok, maar als men om wat voor reden terugkomt op het privégebruik gaat het een interessant gesprek met HR komen, omdat de overeenkomst die ik heb daarmee eenzijdig wordt aangepast in mijn nadeel.

Je kan niet zomaar primaire of secundaire arbeidsvoorwaarden schrappen of wijzigen.

Tintel

Websites en community's
Politiek en recht
tiktok
Nederland

@Cid Highwind • 21 maart 2023 17:11

We hebben het niet over willekeurige werkgevers. We hebben het over ambtenaren en i.c.m. een veiligheidsrisico. Als dan de secundaire arbeidsvoorwaarden een probleem worden dan is het antwoord simpel: die arbeidsvoorwaarden kunnen wel degelijk worden aangepast omdat een veiligheidsrisico zwaarder weegt. Als dat dan zou leiden tot inkomensdervering dan kan daar eventueel een vergoeding tegenover staan.

Zer0
@Tintel • 21 maart 2023 17:44

Anders krijg je dus premiers die oude telefoons gebruiken voor 'speciaal' berichten verkeer omdat het zo lekker handig is....

Maar dat is juist het gevolg van het dichttimmeren van zakelijke telefoons... men gaat omwegen gebruiken, en dan maar berichten uitwisselen via privé telefoons, want dat is zo lekker handig....

Tintel

Websites en community's
Politiek en recht
tiktok
Nederland

@Zer0 • 21 maart 2023 17:57

Ja, maar dat kun je nog steeds bestraffen en - gek idee- gewoon niet doen natuurlijk omdat verantwoordelijkheid iets is wat zou moeten bestaan. Want ambtenaren klimmen toch ook niet door het raam omdat ze het onhandig vinden dat bij de deur, toegangscontrole plaatsvindt?

Als men omwegen gaat gebruiken omdat ze iets onhandig vinden wat notabene onderdeel is van hun werk dan hebben we wel een punt bereikt van ultieme gekte. Alsof een chirurg zijn eigen keukenmes gaat gebruiken omdat die steriele scalpels zo vervelend in de hand liggen...

In laten we eerlijk zijn: het geval van de premier was het vooral lekker handig dat het op die manier onttrokken was aan registratie. Laten we nu niet doen of we het excuus geloven en bovendien was het niet omdat de werktelefoon geen SMS ondersteunde omdat dit een 'verboden app' was.

JRShield
@Tintel • 21 maart 2023 14:54

Dat is toch echt de fout van de werkgever. Soms zie je het nog in vacatures bij de benefits, een telefoon van de zaak. Ze proberen je binnen te halen met een gratis telefoon met abonnement. Willen de werkgevers meer controle over zo'n telefoon dan moeten ze he niet als lokkertje gebruiken.

Los daarvan ben ik groot voorstander van 2 losse telefoons voor werk en privé. Bij mij gaat de werktelefoon in de la buiten werktijd en kan ik simpel niet bereikbaar zijn.

snellehenkie
@JRShield • 21 maart 2023 16:32

Je kunt prima 2 gescheiden omgevingen hebben op 1 telefoon, Voorbeeld daarvan is Samsung KNOX.
Er wordt een PUF gebruikt om enerzijds cloning tegen te gaan en anders om vanaf de root via een van de meest sterke encryptie algoritmen de zaak te beveiligen. De PUF wordt geleverd door IntrinsicID, een Philips spin-off.

Purk9
@Tintel • 21 maart 2023 14:05

Helemaal mee eens maar vraag me af of ze dit ook gaan doen zo.

Cobalt
@Tintel • 21 maart 2023 14:17

Hoe ga je het doen met dual sim telefoons? Met een business en prive sim? Apple en Google zouden moeten apps gaan scheiden op basis van sim.

Daoka
@Cobalt • 21 maart 2023 15:10

Sommige apps (Whatsapp bijvoorbeeld) kan je op Android al wel clonen. Dan kan je dan prive een zakelijk scheiden.

dezwarteziel
@Tintel • 21 maart 2023 15:09

Nee, dat is niet de fout. Daarom is er mdm management zoals b.v. van Ivanti. Een eindgebruiker die er zelf voor kiest om de regels te omzeilen en geen mdm telefoon te gebruiken zoals Mark Rutte heeft daar niets mee te maken.

hydex
@Purk9 • 21 maart 2023 18:23

Ik heb jaren lang mijn privé telefoon voor het werk gebruikt en daarin allerlei zakelijke profielen gehad. Totdat ik erachter kwam wat er allemaal aan data door mijn werkgever wordt ingezien en opgeslagen. Tot router data aan toe. Ik heb nu weer een aparte zakelijke telefoon en een aparte privé telefoon. Beide broekzakken zitten weer vol. Waardeloos maar het is niet anders. Privé en zakelijk zijn nu voor mij 2 werelden. Zakelijke telefoon gaat ook na werktijd uit. Ik merk nu al meer rust hierdoor. Voor mijn werkgever is dit jammer want mijn productiviteit is lager geworden

Mesmer_
@royzegthoi • 21 maart 2023 13:23

Ik kom binnen de overheid ook veel tegen dat werktelefoons ook prive gebruikt mogen worden. Bel je een collega, blijkt die in de Serengeti te lopen. En daarnaast bestaan er ook vaak regels dat je bij vertrek het telefoonnummer over mag nemen. Dat vind ik echt bizar. Ik heb ambtenaren gebeld van een gemeente die ineens bij een commercieel bureau werkten en elke gelegenheid aangrijpen om opdrachten binnen te halen.

Lev Nedkov
@Mesmer_ • 21 maart 2023 13:24

dat is idd wel vreemd. Bij ons worden alle telefoonummers geblokkeerd als de gebruiker niet meer voor ons werkt

JeroenH
@Mesmer_ • 21 maart 2023 13:37

Dat is raar. Ik zou dat zelfs niet willen. De mensen met wie je in contact wil blijven geef je je privé-nummer (of, als van toepassing, je nieuwe werknummer), en zo maak je de selectie lekker zelf. Nu zit ik ook niet in de sales, dus ik kijk er met een engineer-bril naar

maar toch, als werkgever zou ik voorzichtiger zijn met nummers meegeven.

Ryen
@Mesmer_ • 21 maart 2023 13:51

Niet alleen bij de overheid, bedrijven doen dit ook. En niet alleen de kleintjes. Stamt denk ik uit de tijd dat een mobiele telefoon werd gezien als een mooie arbeidsvoorwaarde.

jpfx
@royzegthoi • 21 maart 2023 13:39

Lastig en vervelend is natuurlijk al helemaal geen reden. Desnoods laat je lekker je prive telefoon in de auto als je op je werk bent. Je bent immers aan het werk? En als er noodzaak is om prive bereikt te worden (wat in principe enkel noodsituaties zijn!) heeft je werkgever een vast nummer, of kan je gebeld worden op je werknummer.

Aldy
@jpfx • 21 maart 2023 15:53

Als jij op dezelfde tijden werkt als je huisarts bijvoorbeeld dan is zoiets geen noodsituatie, maar zul je wel in je werktijd een privé afspraak moeten maken. Omgekeerd, heb ik weleens een telefonische afspraak met mijn specialist, die mij dan met uitslagen belt. Wat ik bedoel is dat het vaak niet zo zwart/wit is.

jpfx
@Aldy • 21 maart 2023 16:28

Hm.... hoe deden we dat vroeger ook al weer...

Aldy
@jpfx • 21 maart 2023 16:52

Toen namen we de hoorn van de telefoon en maakten we gebruik van de telefoon van de werkgever en belden we op zijn kosten met de arts. Dat er een specialist jou belde, kwam eigenlijk nooit voor, dat is pas sinds de corona.

sapphire
@jpfx • 21 maart 2023 14:13

Ja lekker ouderwetse instelling, gelukkig is er al een overschot aan werknemers dus met dit soort kinderachtige regeltjes trek je zeker mensen!

Kom op zeg ten eerste heb je ook gewoon pauze waarop je gewoon op je privé telefoon mag en daarnaast vind ik het niet meer dan redelijk om af en toe ook eens een privé telefoontje/appje/mailtje onder werktijd te beantwoorden. Andersom ook trouwens ik mail/neem ook als ik vrij ben wel eens op als dat nodig is.
Werkt veel efficiënter dan stug vasthouden aan mentaliteit dat werktijd=werktijd= productief!

jpfx
@sapphire • 21 maart 2023 14:34

Wat heeft dat te maken met het feit je het "lastig" of "vervelend" vindt om dan maar twee telefoons bij je te hebben?

Purk9
@royzegthoi • 21 maart 2023 13:18

Ik heb ook een rijkstelefoon maar gebruik dualsim dus maar 1 device.

deknegt
@Purk9 • 21 maart 2023 14:24

Als ITer voor de lokale overheid vind ik dualsim een flink dingetje. Op zich wel fijn om alles op 1 telefoon te hebben, maar de gemiddelde technische kennis van gebruikers is vaak zeer gebrekkig en dan zie je dat ze hun sim's niet uit elkaar kunnen houden, doen ze privédingen met de werksim en vice versa.

Ik blijf zelf liever bij het 'werktelefoon voor werk' en 'privetelefoon voor prive' principe, ook al vinden sommigen dat niet fijn, dan heb je duidelijk bij uitgifte al de regels uitgelegd en dan kunnen ze niet koddig doen als ze alsnog hun rechten en plichten links laten liggen, maar met zulke medewerkers is het snel gedaan qua hun werkzaamheden.

GekkePrutser

Websites en community's

@deknegt • 21 maart 2023 14:40

Wij hebben een vloot van 60k telefoons en dat gaat prima zo. Vooral op Android omdat je daar een aparte beveiligde werk omgeving aan kan maken (Android Work Profile).

Op Apple is het inderdaad een stuk minder allemaal en daar compenseren we dat met wel strikter beheer van de telefoon en dus ook sommige verboden applicaties.

Het dualsim gebeuren is puur aan de voice kant wat voor ons niet zo belangrijk meer is, alles gaat via teams bij ons nu, zelfs voice.

[Reactie gewijzigd door GekkePrutser op 21 maart 2023 14:41]

JeroenH
@royzegthoi • 21 maart 2023 13:34

"dat ze het erg vervelend vinden twee devices bij zich te dragen"

Ik ken dit sentiment natuurlijk, maar mijn gedachte hierover is "dus men vindt dat, nou en?!?". Als je werk van je vraagt "hier dit is je secure device, en waag het niet daar privé zut op te zetten" dan heb je dat maar te doen.

En daarbij... zou je ook niet kunnen stellen dat je tijdens werktijd eigenlijk maar één device in gebruik hoeft te hebben, nl. je werktelefoon. Na werktijd kun je die uitzetten en lekker gaan tiktokken op je privételefoon. Als er een noodgeval is kan je partner je bellen op je werknummer, en anders belt ze je baas. En ik snap ook heus wel dat het anno nu niet (meer) zo werkt, maar "hoe het werkt" hebben we zelf in de hand he. We zijn verwend.

Zer0
@JeroenH • 21 maart 2023 15:02

Als je werk van je vraagt "hier dit is je secure device, en waag het niet daar privé zut op te zetten" dan heb je dat maar te doen.

En dan schakel ik het telefoonnummer door en gaat hij in de la.....

JeroenH
@Zer0 • 21 maart 2023 16:23

Dat kun je doen maar als je werk het zo inregelt dat je werk-apps alleen op dat device kunnen zit je mooi....

telenut
@JeroenH • 21 maart 2023 16:45

er zijn maar weinig firma's die echte 'werk' apps hebben.
Of het is een outlook en teams client in het werkprofiel.
een regel om alle mails door te sturen en voila opgelost... niet ideaal opgelost uiteraard. MAar zo gaat het wel

dezwarteziel
@telenut • 21 maart 2023 17:40

Dat ligt aan het veigiheidsbeleid van de firma in kwestie en is geen technische beperking. Het automatisch doorsturen van e-mail van een intern domein het internet op is simpel te blokkeren.

sympa
@dezwarteziel • 22 maart 2023 06:23

En er kan / mag ook best een informatiebeveiligingsbeleid zijn. Dat je werkinformatie binnen het werk moet houden bijvoorbeeld. In verband met de bescherming van persoonsgegevens bijvoorbeeld.

Zer0
@JeroenH • 21 maart 2023 17:40

Dat kan, maar aangezien ik ook een laptop van het werk heb waar ik alles op kan doen is de telefoon strikt niet noodzakelijk, alleen voor bellen en eventueel 2FA, maar dat kan ook met een Yubikey of iets dergelijks.
Maar als "je werk" het echt goed inregelt kun je zakelijk en privé goed gescheiden houden op zowel android als ios.

[Reactie gewijzigd door Zer0 op 21 maart 2023 17:42]

Hatseflats
@JeroenH • 22 maart 2023 04:47

Het hangt soms ook samen met de functie die je bekleedt of het wel verstandig is om een prive telefoon voor tiktok te gebruiken. CEO's, bepaalde overheidsposities, etc.

Je kan ervan uitgaan dat er meegeluisterd wordt.

Mangofruit
@Lev Nedkov • 21 maart 2023 14:02

Er zijn genoeg externe medewerkers met prive telefoon die ze voor hun werk gebruiken, daar hoor ik niemand over.
Daarnaast ken ik ook medewerkers die WeChat op hun telefoon hebben.
Dat is een directe afluisterapp.

Tintel

Websites en community's
Politiek en recht
tiktok
Nederland

@Mangofruit • 21 maart 2023 15:29

Er zijn genoeg externe medewerkers met prive telefoon die ze voor hun werk gebruiken, daar hoor ik niemand over.

Dat is toch dan net zo goed onwenselijk? En bedrijven die beveiliging serieus nemen laten dat ook niet toe.

ZTM
@Tintel • 21 maart 2023 17:01

Waarom is dat onwenselijk? Niemand bepaald namelijk wat iemand op zijn privé telefoon gebruikt/installeert.

Bovendien, waar is toch het harde bewijs dat TikTok data levert aan de Chinese overheid? En al zal dat wel zo zijn (waar dus geen enkel bewijs voor is) wat is dan het probleem? Dus al je data naar de Amerikaanse overheid is geen enkel probleem?

Tintel

Websites en community's
Politiek en recht
tiktok
Nederland

@ZTM • 21 maart 2023 17:20

Niemand bepaald namelijk wat iemand op zijn privé telefoon gebruikt/installeert.

Eh, we hebben daarom ook niet over de privé telefoon - maar de 'werk' telefoon. En zelfs dan nog: als die privé telefoon bijv. wel in contact kan/mag staan met bedrijfs-netwerk/-data dan kun je daar best wel eisen aan stellen. En sinds wanneer maakt een overheid zich meer zorgen om de privé omstandigheden van een persoon dan om een mogelijk veiligheidsrisico? Maar goed dat is misschien een beetje flauw.

En bewijs? In de algemene voorwaarden van TikTok is toch opgenomen dat gebruikers data wordt doorgestuurd/opgeslagen/benut? Hoeveel bewijs heb je dan nog nodig?
Wel grappig dat je in dit geval nog om bewijs verlangd waar je pas mogelijk achterkomt als iets is uitgelekt. Vragen of het (Chineze) bedrijf wel goed omgaat met de data is ook bijzonder dom en ik weet gek genoeg het antwoord ook al. Proberen te controleren wat het Chineze bedrijf met de data doet door een bezoek te brengen geef ik ook een lage slagingskans.

En al je data naar de US is dus ook een probleem. Maar bewustwording gaat in stappen en als TikTok beperking stap 1 is, dan is dat prima, volgende stap is al die andere social media zoals FB, die bewezen(!) data van gebruikers gebruikt.

OpperGrootHoofd
@Mangofruit • 22 maart 2023 08:08

Alleen voor bellen neem ik aan? Je hebt niet je zakelijke mail op je privé telefoon bijvoorbeeld. Zakelijke gegevens blijven daar dus buiten.

deknegt
@Lev Nedkov • 21 maart 2023 13:35

Op zich eens, maar ik merk zelf in mijn functie als ITer voor de gemeente dat vooral afdeling communicatie veel waarde hecht aan socials zoals Twitter, Facebook, and op kleiner niveau TikTok en Instagram. Je kan het weinig voorstellen, maar omdat moderne communicatie zo social-based is zien we gewoon dat er altijd behoefte is om zulke kanalen open te stellen naast de officiële kanalen.

Ik denk zelf ook dat in een kleinere gemeente informatie sneller gedeeld is met meer burgers via Facebook/Twitter, dan via de traditionele pers. Daarbij is er ook nog voorkeur bij socials dat je al het nieuws in je eigen jas kan stoppen, ipv via de kijker van een krant/journalist/editor die mogelijk zijn eigen kanttekening wil plaatsen.

Maar, ik ben ook eens dat er zeker scherper gekeken moet worden naar het gebruik van alle social platformen, en daar is bij heel veel organisaties (niet alleen overheid) gewoon veel te weinig kennis van, laat staan procedures over het correct gebruik van zulke platformen.

jpfx
@deknegt • 21 maart 2023 14:09

Een air-gapted systeem t.o.v. het eigen netwerk? Desnoods via het wifi gast netwerk dat tegenwoordig ook vrijwel altijd aanwezig is?

deknegt
@jpfx • 21 maart 2023 14:21

Zeker een mogelijkheid, maar dan loop je tegen de gebruikelijke issues aan van "Gemak Vs. Veiligheid". Als je elke communicatie-adviseur twee verschillende telefoons moet gaan geven voor hun taken, is de kans groot dat ze één al dan niet beiden in de tas laten en dan lekker met een privédevice die dingen gaan doen.

Op zich is dat ook een oplossing, want die zitten al in een gastennetwerk, maar dan is er ook weer de kans dat ze ook andere correspondentie via de privé telefoon gaan doen zoals bijvoorbeeld Whatsapp en SMSjes (de Nokia van Rutte is een voorbeeld, of Hillary's e-mails).

Het is een lastige afweging om te maken. En meestal spelen er dan ook nog opinies van niet-ITers, Wethouders die elke cent willen natellen, en afdelingshoofden die alles weer op hun eigen manier willen zien. Dus één lijn trekken is dan een flink getouwtrek tussen alle partijen, en dan word je als IT nog veel als doorgeefluik/techneut behandelt ipv een intrinsiek deel van de organisatie.

Tintel

Websites en community's
Politiek en recht
tiktok
Nederland

@deknegt • 21 maart 2023 15:27

Dat hoor je steeds meer maar het blijft hetzelfde als belangrijke mededelingen van de gemeente op het advertentiebord bij de supermarkt hangen. Dat deed men ook niet dus waarom dan nu wel op social media?
Dat bedrijven het zijn gaan doen komt omdat de advertentie ruimte is verkocht. Maar het stomme is: als het advertentie bord bij de supermarkt door de grote bedrijven gebruikt zou worden dan verliest het z'n functie. Dat had dus eigenlijk ook moeten gebeuren met social media - maar dankzij de dopamine opwekking is dat nog niet gebeurd.

Nu is mijn stelling: social media heeft ook z'n functie verloren - in het geval van de grote platforms; niets meer dan advertentieruimte voor bedrijven.

En ook daar heeft de gemeente niets te zoeken - want om te kunnen concurreren met dat popie-jopie gedrag wat daar vaker voorkomt, doen overheidsinstellingen dat inmiddels ook. Maar waarom? De doelgroep is dan jongeren wordt er gezegd: of te wel de groep die nog bijna geen belasting betaalt, geen huis bezit enz. Juist de groep die ook veel minder met 'de gemeente' te maken heeft. Vreemde gang van zaken om dan daar juist op te richten...
Wat is er mis met een (informatieve) website? En dan niet de brei van niets zeggende websites zoals Lubach heeft uitgelicht.

CH4OS
@Lev Nedkov • 21 maart 2023 13:22

Het gaat vooral om vertrouwelijkheid. Je kunt ook zélf ervoor kiezen om een app als Facebook niet te installeren. Dat geldt voor TikTok natuurlijk in principe ook, maar toch vertrouwd men TikTok minder, ondat het een Chinese app is en Facebook een Amerikaanse.

Al krijg je eerder een app als Facebook bij de gemiddelde telefoon door de strot geduwd.

[Reactie gewijzigd door CH4OS op 21 maart 2023 13:28]

fwp
@Lev Nedkov • 21 maart 2023 13:30

Misschien willen sommige de apps gebruiken om in contact te komen met de burgers, op de hoogte te zijn wat er leeft in de maatschappij en je ideeën delen met je doelgroep.
Zou liever ook geen Whatsapp gebruiken, maar is te ingebakken in mijn omgeving om dat kanaal door te snijden.
Heb verder alleen LinkedIn en geen andere socials (nooit gedaan).

Ik vraag me af welke informatie er is die wij niet weten. Waarop is de mogelijke spionage op gebaseerd en welke belangen tellen er voor welke landen. Ellenlange discussie wie je wel/niet vertrouwd en wie speelt daar handig op in (handel China vs USA bijvoorbeeld).
Of het nu apps zijn, chips, hardware, software.
Politiek heeft hier een hele grote rol in.

Zijn er feiten dat TikTok spioneert? Oprecht benieuwd naar. En ja, bekend met de link richting de Chinese overheid en begrijp dat alles niet zo transparant is, maar dat is met apps vanuit andere werelddelen wellicht ook niet zo.

jpfx
@fwp • 21 maart 2023 13:40

linked-in, facebook, twitter: allemaal op de PC ook te gebruiken als het is om "in contact te komen met de burger".

Purk9
@jpfx • 21 maart 2023 13:52

Dat is nu juist wel vaak afgeschermd, ze zijn banger voor gevolgen van websites waar werknemers naartoe gaan dan telefoons. Geen idee of dat terecht is.

jpfx
@Purk9 • 21 maart 2023 14:07

Snap ik, maar als het zo belangrijk is, kan je daar iets voor inrichten dat geen contact kan maken met het eigen netwerk. En anders gebruiken ze daar de Privé telefoon maar voor toch?

Purk9
@jpfx • 21 maart 2023 14:14

dat je voor je werk contact moet leggen met burgers via eigen telefoon lijkt me omgekeerde wereld.

jpfx
@Purk9 • 21 maart 2023 14:34

Zie optie 1?

Purk9
@jpfx • 21 maart 2023 14:45

Dat vond ik niet echt een optie, ligt meer aan mij denk ik

Heb ervaring met hoe moeilijk er gedaan is met aanvragen stand-alone machines voor testwerkzaamheden. Niet alleen het laten plaatsen/inrichten/onderhoud van iets specifieks is allemaal "moeilijk" maar of je ook het leggen van een eigen internetlijn (ISDN $_/-\o_$ ) was toendertijd lastig. Maar ze zouden ze natuurlijk nu een simkaart kunnen plaatsen . Zit ook in mijn werklaptop.

KubikNL
@Lev Nedkov • 21 maart 2023 14:19

Veel overheidsinstellen en semi-overheidsinstellen hebben de mobiele telefoon gepromoot als een vorm van aanvullende arbeidsvoorwaarden. Privé gebruik wordt dan ook toegestaan. Veelal omdat de medewerker dan ook altijd makkelijk bereikbaar is voor zijn werkgever.
Inmiddels zijn er legio mogelijkheden zowel zakelijk als privé technisch prima te scheiden op hetzelfde device.

De stelligheid waar dit punt niet wordt gevoerd lost het vraagstuk niet op. Er is niet 1 goed antwoord er zijn meerdere mogelijkheden om dit resultaat te behalen en daar de werkgever en werknemer het met elkaar over moeten hebben. De scheiding tussen zakelijk en privé is niet zo zwart/wit.

PhilipsFan
@Lev Nedkov • 21 maart 2023 19:23

Omdat het voor bepaalde ambtenaren misschien wel werkgerelateerde apps zijn? Als je politicus, politiemedewerker of woordvoerder bent, word je geacht om signalen uit de maatschappij te kunnen oppikken. De ouwe lullen onder ons vinden het misschien flauwekul, maar een groot deel van de maatschappij verloopt via social media, waar dus Tiktok ook onder valt.

Omdat verbieden niet werkt? Als je apps gaat verbieden op werktelefoons, wat zou er dan gebeuren? Precies. Die ambtenaren gebruiken die werktelefoon niet, maar drukken de simkaart in een prive-toestel. Dan heb je precies het tegenovergestelde bereikt van wat je wilde, want daar heb je nog minder controle over. Een ambtenaar kan netzogoed bespioneerd worden via een privetelefoon. Hoe meer dingen je verbiedt, hoe meer controle je verliest.

Echt, we moeten met z'n allen uit die spiraal van 'verbieden'. Dat werkte vroeger, toen er nog geen internet was. Dankzij internet kun je informatie niet meer tegenhouden. Het enige wat je zou kunnen proberen, is verbieden dat het bedrijf z'n diensten aanbiedt binnen Nederland, maar ook daar zitten enorme haken en ogen aan.

amigob2
@Lev Nedkov • 21 maart 2023 14:35

Hoe wil je de jeugt van tegenwoordig bereiken als je social media in de ban doet?

Annihlator
@amigob2 • 21 maart 2023 14:41

Vanwaar de aanname dat politiek bereik middels social media behaald dient te worden?
Juist door dat ruimte te geven is waarom de symbool- en populismepolitiek zo enorm het hoogtij vieren, enkel ge zie-je-wel en gepapegaai zonder echt nadenken.

ShadLink
@Annihlator • 22 maart 2023 08:55

Hoe wil je de jeugd anders bereiken? TV kijken ze be niet en van kranten hebben ze nog nooit gehoord

Tintel

Websites en community's
Politiek en recht
tiktok
Nederland

@amigob2 • 21 maart 2023 15:35

Als het goed is dan heeft de gekozen volksvertegenwoordiger die connectie. Is dat dan meteen een ambtenaar? - en het meerendeel van de ambtenaren is geen volksvertegenwoordiger denk ik.

En is het volgens van domme filmpjes dan echt "de jeugd bereiken"....dat kan toch niemand hard maken?

Juist dat ik nu hoor/lees dat ze social media gebruiken om 'feeling te houden met het volk' zou goed verklaren waarom ze daar zo ontzettend beroerd in presteren.

HooksForFeet
@Lev Nedkov • 21 maart 2023 14:11

Ik ben zelf rijksambtenaar en ik ben van mening dat naast tik-tok ook facebook en dergelijke apps niet geïnstalleerd zou moeten kunnen worden.
Waarom zou je niet werk gerelateerde apps op je werk telefoon willen hebben.
Daar gebruik je maar je prive telefoon voor.

Geloof het of niet, maar niet iedere ambtenaar doet hetzelfde werk als jij en derhalve kan het dus prima dat dergelijke apps wel degelijk werkgerelateerd zijn.

Tintel

Websites en community's
Politiek en recht
tiktok
Nederland

@HooksForFeet • 21 maart 2023 15:31

Okay - licht dan alsjeblieft toe welk werk het nodig maakt dat dansende meisjes en katten worden bekeken. En serieus: natuurlijk is wel iets zinnigs te vinden op TikTok maar wat dan nog? Wanneer en voor welk werk is het nodig?

HooksForFeet
@Tintel • 21 maart 2023 16:32

Ik gok alleen al de afdeling communicatie van ieder ministerie. Inlichtingendiensten zijn ook een vrij voor de hand liggende.

Iedereen die voor anderen gaat bepalen wat ze wel en niet nodig hebben om hun functie uit te kunnen voeren zou er goed aan doen om zich eerst eens in andermans werk te verdiepen en vooral erop te vertrouwen dat werknemers zelf waarschijnlijk het beste weten wat ze nodig hebben.

[Reactie gewijzigd door HooksForFeet op 21 maart 2023 16:38]

Tintel

Websites en community's
Politiek en recht
tiktok
Nederland

@HooksForFeet • 21 maart 2023 17:08

Inlichtingendiensten

Zijn een hele bijzondere situatie - die gebruiken elke vorm van (achtergrond) informatie.

Maar juist met de afdeling communicatie heb ik moeite. Die zouden het dan gebruiken om met burgers te communiceren? TikTok als communicatie middel???

En vertrouwen dat werknemers zelf wel het beste weten is nu juist de reden dat het ter discussie staat. Zelf lijken ze vooral te redeneren 'wel leuk' en 'lekker handig' maar ondertussen is er een veiligheidsrisico. Dus dat beoordelingsvermogen staat dus ter discussie.

HooksForFeet
@Tintel • 21 maart 2023 17:20

Tiktok is sociale media. Als je burgers wil bereiken zal je op de sociale media moeten zitten waar zij ook zitten.

Als je dat niet begrijpt, dan begrijp je dus niet waar het werk van zo’n afdeling uit bestaat. Dat is niet erg, want niemand kan een expert zijn op ieder gebied. Maar misschien ben je dan dus ook niet de beste persoon om te bepalen welke software die afdeling nodig heeft.

[...]
En vertrouwen dat werknemers zelf wel het beste weten is nu juist de reden dat het ter discussie staat. Zelf lijken ze vooral te redeneren 'wel leuk' en 'lekker handig' maar ondertussen is er een veiligheidsrisico. Dus dat beoordelingsvermogen staat dus ter discussie.

Op hoeveel gesprekken met andere afdelingen baseer je die stelling? Of is het vooral op basis van een gevoel van “die idioten begrijpen toch niks van IT”?

[Reactie gewijzigd door HooksForFeet op 21 maart 2023 17:22]

Tintel

Websites en community's
Politiek en recht
tiktok
Nederland

@HooksForFeet • 21 maart 2023 17:45

Of is het vooral op basis van een gevoel van “die idioten begrijpen toch niks van IT”?

Nope, we [een grote groep dus] weten/denken/vermoeden dat TikTok een veiligheidsrisico is en daar zou je naar moeten acteren. Heeft niets met het niveau van IT-begrip te maken.

Als je dat niet begrijpt, dan begrijp je dus niet waar het werk van zo’n afdeling uit bestaat.

Nogmaals: dan bedenk je dus een uitzondering. Dat kan best. Dan heeft die afdeling dus bepaalde vrijstellingen. Net zoals ontwikkelaars bepaalde vrijstellingen hebben m.b.t. computer inrichting t.o.v. bijv. de receptie.
En vervolgens geldt dan nog steeds: waarom dient TikTok dan op een gebruikers(!) telefoon te draaien? Als de afdelings in contact wil blijven met de burgers dan dient men niet op persoonlijke conto TikTok gebruiker te zijn. Want.... veiligheids risico en de ambtenaar op de marketing afdeling dient niet zijn eigen mening te ventileren.

En dan mijn wat meer persoonlijke insteek:
Als je burgers wilt bereiken dan juist niet via social media. Als een bedrijf een belangrijke mededeling wil doen aan haar medewerkers dan post ze dat toch ook niet op Twitter...
Want op de een of andere manier meent bijv. de belastingdienst dat communicatie via (ouderwetse maar betrouwbare) brievenpost of een de digitale postbus moet lopen en dat lijkt me beter dan dat ik de belastingdienst moet volgen op bijv. Twitter als ze mij wat te vertellen heeft.

Als de belastingdienst 'iedereen' wil bereiken dan verwacht ik ook dat ze dit op haar eigen website post.

En andersom: als ik de belastingdienst of een willekeurige overheidsdienst wil bereiken dan wil ik dat niet doen via FB, Twitter of TikTok. Want daar is dat medium niet voor bedoeld en ik wil niets of weinig met die platformen te maken hebben.

De enige reden die ik kan bedenken dat overheidsdiensten social media 'gebruiken' is omdat ze haar bugers in de gaten wil houden. Dus wat de inlichtingendiensten doen en allieen die diensten hebben een enigszins legitiem doel.

HooksForFeet
@Tintel • 21 maart 2023 17:51

Het is niet -of- het een, -of- het ander hè? Je kan best bereikt worden via sociale media én post, of mail, of een van de vele mogelijkheden.

Daarnaast lijk je ervan uit te gaan dat “communicatie” bestaat uit “berichten of brieven sturen naar burgers”. Daaruit blijkt wederom dat je niet weet wat een communicatieafdeling doet, maar we alvast besloten hebt dat ze allerlei software niet nodig hebben. En anderen ondertussen ervan beticht dat ze niet nadenken over de gevolgen.

Echt klassieke IT-arrogantie die wat mij betreft zo snel mogelijk mag verdwijnen.

Tintel

Websites en community's
Politiek en recht
tiktok
Nederland

@HooksForFeet • 21 maart 2023 18:06

Echt klassieke IT-arrogantie

Heeft toch niets met IT-arrogantie te maken? Ik heb nog steeds geen enkele onderbouwing gelezen hoe TikTok gebruikt wordt om te communiceren met burgers.
Ik stel ook nergens dat IT niet gebruikt mag worden om te communiceren met burgers. Maar wel dat die IT beheerd zou moeten worden door bedrijf dat verantwoordelijk kan worden gehouden of door de overheid zelf. Precies waarom de belastingdienst liever geen reguliere e-mail verstuurd maar een berichtenbox gebruikt. Terwijl dat juist wel te realiseren is omdat 'e-mail' niet specifiek van een bedrijf is.

Jij rekt mijn bezwaar tegen TikTok (en nog wat andere social media) op naar IT in het algemeen, waarom?
Ik weet inderdaad niet precies wat een communicatie afdeling doet. Maar stelde wel dat ze mogelijk, bij wijze van uitzondering, gebruik zouden kunnen maken van social media. Dus niet alle ambtenaren.

En vervolgens stel ik dat, ondanks dat ik niet weet wat ze precies doen, ik wel weet wat ze niet zouden moeten doen en dat is een veiligheidsrisico introduceren. En gezien de aard van het beestje, het baasje van het beestje, de algemene voorwaarden van het beestje, het verleden van het beestje, de algemene concesus over dit beestje, dan is dit een beestje die je niet binnen moet laten.

litebyte
@Lev Nedkov • 21 maart 2023 14:01

facebook,whatsapp,instadamn, tiktok,Office applicaties,google aplicaties...android

Alleen nog maar geverifieerde 'made in' EU OS'en en apps....oh wacht.

Autisme_tech
@Lev Nedkov • 21 maart 2023 14:09

Daarmee verlies je ook de binding met je kiezer en je wilt uiteindelijk wel dat je partij toch weer de grootste wordt en dan is contact wel belangrijk. Ik vermoed dat de kiezers niet op die werk apps mogen of wel?

redslow
@Lev Nedkov • 21 maart 2023 14:25

Hier ambtenaar. Heel leuk maar onze werkgever kwam dus aanzetten dat de werktelefoon ook voor prive doeleinden gebruikt mag worden en dat je zelfs je prive telefoon weg mag doen.

wel zijn bepaalde apps niet bruikbaar op de werktelefoon.

Tadango
@Lev Nedkov • 21 maart 2023 14:29

Vervang telefoon even door profiel. Je kan prima 1 telefoon hebben met meerdere profielen zodat je niet met 2 toestellen hoeft te slepen. Die profielen zijn volledig gescheiden dus tiktok op je prive profiel kan nooit iets zien van je werk profiel. Ambtenaren kunnen dus prima een eigen telefoon gebruiken en een werk profiel koppelen voor de zakelijke apps / communicatie als ze willen. Dat werkt hier (grote multinational) al jaren heel erg fijn (op android dan, ios geen ervaring mee). Bespaart ook kosten want je hoeft niet voor iedereen een toestel te onderhouden als ze dat niet willen.

bzuidgeest

Politiek en recht

@Lev Nedkov • 21 maart 2023 14:31

Volgens mij staat in het artikel dat de staatssecretaris het met je eens is.

"De staatssecretaris wil dat mobiele apparaten die aan rijksambtenaren zijn uitgereikt alleen vooraf toegestane apps kunnen installeren en uitvoeren

w0rkw0rk
@Lev Nedkov • 21 maart 2023 14:34

Ik denk dat het vooral IT'ers zijn die zo denken, de "gewone werknemer" is een idioot op dit vlak, die snappen het gewoon niet.

Mr.Monk
@Lev Nedkov • 21 maart 2023 15:15

Jouw werkgever heeft ongetwijfeld een Facebook pagina, maar gebruikers/inwoners kunnen chatten met een KCC oid.

Dus sommige ambenaren zullen er wel bij moeten helaas.

batteries4ever
@Lev Nedkov • 21 maart 2023 17:15

Hm... ik heb een telefoon die ik zowel prive als werk gerelateerd gebruik (ik betaal voor de prive gesprekken een vast bedrag per maand). Ik begrijp jullie overweging, maar ik ga niet met 2 telefoontjes, opladers, accessoires e.d. op stap. Er zitten vanuit mijn werk wel wat beveiligingen op, en ik zou Tiktok of FB niet ... maar ik heb wel tig apps b.v. voor OV in de verschillende landen.

PhOneman
@Lev Nedkov • 21 maart 2023 17:15

Zo zou je er zeker naar kunnen kijken, maar dit is vanuit spionage oogpunt. Maar dan is de USA natuurlijk geen haar beter dan China. Jouw reden zou de enige reden moeten zijn, de rest zijn drogredenen. Elk land spioneert. Of dat nu met TikTok is of met Facebook it's the same monkey in a different zoo.

RoestVrijStaal
@Lev Nedkov • 21 maart 2023 17:17

Met de nuance dat een selectief aantal mensen van de campagne/PR-afdeling voor hun werk natuurlijk wel een smartphone met apps van bekende sociale netwerken ter beschikking moeten hebben

User87231
@Lev Nedkov • 21 maart 2023 17:24

Is wel een beetje oud denken. Je kan tegenwoordig prima twee profielen op je prive telefoon. Ik heb een volledig gescheiden managed work profile wat los staat van mijn prive omgeving. Ons bedrijf geeft bv geen werktelefoons.

JKen
@Lev Nedkov • 21 maart 2023 19:25

Zou ik eens op mijn werk moeten proberen, dan wordt je meteen ontslagen als je dit soort dingen op je werk telefoon installeert.
Maar iets doet mijn vermoeden dat sommige ambtenaren hun werk telefoon als privé telefoon gebruiken.
Wel raar dat men hier geen bijtelling over hoeft te betalen.

rvt1
@Lev Nedkov • 21 maart 2023 19:41

Dit is zo instaan onder het mom van Bring Your Own Device te samen met Altijd Bereikbaar zijn Het is voor de werkgever handig dat iemand berijkbaar is, ook buiten kantoor uren en is dus het hebben van je werknemers met maar een telefoon wel net zo handig.

Wat je gaat krijgen als mensen twee telefoons hebben is dat deze buiten kantoor uren op de kast op een lader ligt en dus niet mee gaat in de privè uren. Wil je baas je bereiken dan belt hij maar de werk telefoon, toch? Want privè is privè en niemand gaat met twee telefoons lopen zeulen...
Gaat hij je op je privè telefoon bellen dan is er geen gehoor... moet hij maar de uren gaan vergoeden, en dat doen ze meestal niet voor een belletje...

Sograd
@Lev Nedkov • 21 maart 2023 20:06

Ik ben zelf rijksambtenaar en ik ben van mening dat naast tik-tok ook facebook en dergelijke apps niet geïnstalleerd zou moeten kunnen worden.

Ik ben ambtenaar, en heb naast mijn privé sim een zakelijk sim in mijn privé telefoon zitten. De zakelijke apps zitten in een MDM-omgeving. Je kan de privé apps prima scheiden van de zakelijke apps op een telefoon.

Khaelos
@Lev Nedkov • 21 maart 2023 21:15

ik ben dan wel geen ambtenaar, maar heb wel een werktelefoon en daar staan strict werkgerelateerde apps op.
ik heb netflix, FB, en alle andere voorgeinstalleerde meuk er allemaal af gegooid

zoals je al zegt " dat doe je maar op je eigen telefoon.

aan de andere kant zijn er warschijnlijk ook zat mensen die een dual-sim gebruiken voor werk en prive op dezelfde telefoon.. maar goed voor ambtenaren dan maar niet.

Vaevictis_
@Lev Nedkov • 21 maart 2023 21:55

En dan ook meteen telefoons beheren en berichten automatisch archiveren bij top ambtenaren en politici. Want die gaan selectief om met de waarheid is gebleken.

coenox
@Lev Nedkov • 21 maart 2023 22:01

Tja, n=1. Ik ben ook Rijksambtenaar. En voor mij is Facebook en Twitter werkgerelateerd. Ik moet snel namens de organisatie iets kunnen plaatsen op Facebook of Twitter. En gezien de 24/7 bereikbaarheid, heb ik geen privé telefoon. Mijn iPhone wordt overigens al door de organisatie gemanaged.

[Reactie gewijzigd door coenox op 21 maart 2023 22:02]

kiang

@Lev Nedkov • 21 maart 2023 15:56

1. Ik ben redelijk privacy-minded en vind dat niemand apps van dit soort gewetenloze spionagebedrijven moet installeren, op werk- noch privé-telefoon. Dat gezegd zijnde: TikTok is echt een slagje erger dan Amerikaanse techreuzen. De tankies zullen steigeren omdat ik het zeg, maar de CCP is duizend keer erger dan Amerika. Ik verwacht een stortvloed aan boze berichten met verwijzingen naar de mensenrechtenschendingen door de CIA, NSA, Amerikaans leger, etc, maar China is een dictatoriaal land waarbij 1 partij de absolute macht heeft, en die macht reikt tot in het diepste van je private sfeer. Daarnaast voert China as we speak een genocide uit op een minderheid in eigen land. China gelijkstellen aan de VS is daarom lachwekkend.

2. Het hele idee "gebruik dan maar twee telefoons en zet tiktok gewoon op je private toestel" is debiel.
Ten eerste omdat het niets helpt: TikTok kan niet je smsjes of emails uitlezen, dat is het probleem neit: het probleem is simpelweg de app op een telefoon hebben die jij gebruikt. Tiktok kan bvb wel je locatie zien. TikTok ziet enkel daarmee al waar je woont en werkt, wat genoeg data is om te weten wie ze moeten targetten als ze, ik verzin maar iets, medewerkers op het ministerie van buitenlandse zaken willen targetten. Combineer dat met de locatiedata van diens kinderen (elke avond op dezelfde locatie thuis) en er kan zomaar een gerichte actie opgezet worden om POIs onder druk te zetten.
Ten tweede is het super onhandig nu bijna alle moderne telefoons dual sim en een werkprofiel hebben waarmee je werkapps van je private apps gescheiden worden, en dat op hetzelfde toestel. Als het toch niet helpt, waarom mensen opzadelen met het ongemak van twee toestellen gebruiken?

[Reactie gewijzigd door kiang op 21 maart 2023 15:57]

BeQuietAndDrive
21 maart 2023 14:15

In hoeverre moet ik lezen dat de Tiktok app het probleem is? Als je tiktok via de browser op je telefoon opvraagt (ik neem aan dat dit kan), is dat verder geen probleem omdat bepaalde risico's dan zijn uitgesloten?

Bender
@BeQuietAndDrive • 21 maart 2023 15:37

Ja, want de app kan in theorie altijd tracken ook als de app niet geopend is. Ook kan een app zaken als simkaar id en meer telefoon informatie uitlezen dan een website.

Clevergyno
21 maart 2023 13:07

Waarom niet al dit gezeik skippen en gewoon fully managed telefoons uitreiken waar alleen de werkapps op kunnen en niks anders. Klaar

The Zep Man

Websites en community's
Nederland
Politiek en recht

@Clevergyno • 21 maart 2023 13:11

Waarom niet al dit gezeik skippen en gewoon fully managed telefoons uitreiken waar alleen de werkapps op kunnen en niks anders. Klaar

Beheerskosten.
Ik vermoed een stuk 'gemak'. "Een telefoon van de baas waar ik verder niets mee kan? Die gaat lekker de la in."

Verder vind ik een 'allow list' van toegestane applicaties best wel streng beheer.

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 21 maart 2023 13:14]

grimlock
@The Zep Man • 21 maart 2023 13:21

Beheerkosten verdienen zich makkelijk terug omdat alles standaard is uitgerold en niet allerlei rotzooi verwijderd moet worden omdat deze de batterij leegslurpen, de standaardinstellingen verrampeneren en het overzicht op je telefoon verkwanselen.

En het gemak, daar maak je afspraken over. Bereikbaarheid hoort wel of niet bij je baan, dat je smartphone dan volledig ingericht is, is een professionele insteek. Als je dat zelf niet bent dan moet je een andere baan zoeken.

The Zep Man

Websites en community's
Nederland
Politiek en recht

@grimlock • 21 maart 2023 13:24

Beheerkosten verdienen zich makkelijk terug omdat alles standaard is uitgerold en niet allerlei rotzooi verwijderd moet worden omdat deze de batterij leegslurpen, de standaardinstellingen verrampeneren en het overzicht op je telefoon verkwanselen.

Ah, maar daarvoor moet je vooruit kijken (en investeren). Dat wordt niet altijd gedaan.

En het gemak, daar maak je afspraken over. Bereikbaarheid hoort wel of niet bij je baan, dat je smartphone dan volledig ingericht is, is een professionele insteek. Als je dat zelf niet bent dan moet je een andere baan zoeken.

Lees de titel van het nieuwsbericht nog eens. Voor de meeste mensen waar dit over gaat zal dit niet van toepassing zijn.

Marcel Br
@The Zep Man • 21 maart 2023 16:16

Ik lees de titel nog eens en voor alle mensen waar dit over gaat is het wel van toepassing.

The Zep Man

Websites en community's
Nederland
Politiek en recht

@Marcel Br • 21 maart 2023 16:54

Het stereotype van ambtenaren is dat ze werken van 09:00 tot 17:00. Bereikbaarheid buiten werktijd is bij veel ambtenaren geen factor.

CivLord

Politiek en recht

@The Zep Man • 22 maart 2023 07:40

Veel ambtenaren werken tegenwoordig (deels) thuis. Die moeten tijdens 'kantooruren' dus thuis via de zakelijke mobiele telefoon bereikbaar zijn.

Het.Draakje
@The Zep Man • 21 maart 2023 13:29

Die beheerskosten zullen miniem zijn.
- Je moet het netwerk toch beschermen en daarmee alle ongeautoriseerde apparaten weren.
- Je moet toch al de telefoon van de zaak aanschaffen (als bedrijf) en/of telefoonkosten betalen.

Het enige wat je extra moet doen is kijken welke software je op die telefoons draait (en dat moest je ook al vanwege de veiligheid).

Als jij jouw telefoonkosten niet vergoed krijgt (want je kunt een 'gratis' telefoon van de zaak krijgen) dan gebruik je die telefoon of je bent onbereikbaar (gaat jouw manager leuk vinden). Jij gaat beslist niet de zakelijke belkosten privé betalen.

robertlinke
@The Zep Man • 21 maart 2023 13:32

daar heb je juist minder kosten aan als beheerder. een golden image erop en je bent klaar. je kan exact weten war je support voor moet leveren dus kan je daar specifiek een kennisbank op maken, en troubleshooting procedures opstellen voor de apps op de telefoon.

in plaats van niet weten wat mensen doen wat een security risk is, allerlei verschillende apps erop zodat je geen complete kennisbank kan opbouwen en altijd moet gaan googlen voor troubleshooting, waardoor problemen langer duren dan nodig. als mensen gecrakte apps hebben heb je daar ook weer een probleem mee. NSFW shit dat virusen of andere malware of in dit geval vooal spyware mee kan nemen.

als bedrijf of overheid is zo'n beheerde telefoon juis heel makkelijk, en beter te beheren en veiliger.
en als er gewoon op word gelet dat alleen die werk telefoon voor werk gerelateerde dingen gebruikt word, en eigen telefoon voor eigen gebruik is er ook voor de gebruiker niet veel aan de hand.
kan je ook zorgen dat mensen via hun werktelefoon kunnen inloggen op cloud accounts van het bedrijf of overheid.

loki504
@The Zep Man • 21 maart 2023 13:45

[...]
Beheerskosten.
Ik vermoed een stuk 'gemak'. "Een telefoon van de baas waar ik verder niets mee kan? Die gaat lekker de la in."
Verder vind ik een 'allow list' van toegestane applicaties best wel streng beheer.

Dan moeten we dat gewoon hard aanpakken en duidelijk maken dat het niet de bedoeling is. En zorgen dat ze alleen bij hun werk kunnen doen via apps die niet in de appstore staan. En ja dat kan streng beheer zijn en vervelend voor sommige mensen. Maar dat is nu eenmaal als je met gevoelige informatie werkt. Dan hadden ze lekker als vakkenvullen bij de Appie moeten solliciteren.

PhilipsFan
@loki504 • 21 maart 2023 19:42

En dan zeggen de werknemers 'doei, tyf maar op met je idiote voorwaarden, er zijn werkgevers zat'.

Echt, we zitten in een werknemersmarkt. Bedrijven kunnen zich dat soort onzin niet veroorloven. Vanuit beveiligingsoogpunt misschien wel gewenst, maar in de praktijk niet haalbaar.

Het gaat hier niet (perse) om mensen die met gevoelige informatie werken. De meeste mensen doen dat niet, ook niet bij de overheid. Het is volkomen onzinnig om het beveiligingsprofiel voor die mensen, ook op te leggen aan de andere werknemers.

Simpel voorbeeldje. Een paar jaar geleden werkte ik in een ICT-project voor een ministerie. De software ontwikkelen deden we gewoon lokaal op onze eigen laptops (met een centrale git-repo), maar voor de communicatie kregen we een volledig ingerichte citrix-werkplek. Met alle idiote beveiligingen. Wij gebruikten die werkplek alleen voor e-mail (we werkten niet met gevoelige gegevens) en de agenda. Maar die werkplek (die eigenlijk bedoeld was voor kantoormedewerkers die al hun werk erop deden) logde je automatisch uit na 10 minuten niksdoen. Dus dan moest je weer die 2factor dinges erbij, weer je wachtwoord intypen, weer wachten tot de werkplek was opgestart, alleen om erachter te komen waar je vergadering was of dat je geen nieuwe mail had.

Drie keer raden hoe snel we die dingen via GMail en Google Calendar hadden ingeregeld. Je kunt beveiligen wat je wilt, maar als het daardoor onbruikbaar wordt, schiet je je doel volledig voorbij.

_Dune_

@PhilipsFan • 22 maart 2023 00:51

Ik kan genoeg organisaties, ga jij op die manier zaken omzeilen en je blijft dat doen ondanks een eerste waarschuwing, dan is het simpel ook in de huidige markt mag je vertrekken. Overigens vind ik het ook vrij bijzonder dat jij denkt dat jij op een zakelijk toestel maar alles moet kunnen.

PhilipsFan
@_Dune_ • 22 maart 2023 00:56

Je zit in de ‘verbieden’ doctrine vast. Ben je systeembeheerder ofzo? Die denken vaak in dat soort stramienen. Als iets niet moet, dan blokkeren we het gewoon. Ze hebben niet door dat gebruikers dat gaan omzeilen en dat je dan het tegenovergestelde bereikt.

Ik wil niet alles kunnen op een zakelijk toestel. Ik wil 1 toestel voor zakelijk en privé. Waarop ik zelf bepaal wat ik erop doe.

_Dune_

@PhilipsFan • 22 maart 2023 01:15

Njee, in de zin ja ik zit in beheer en voornamelijk security hoek, maar ik weet ook heel goed wat jij bedoelt, daar moet ik collega's ook nog weleens op wijzen. Echter wordt keer op keer weer bewezen dat men niet om weet te gaan met bepaalde zaken en zakelijke aparatuur gebruikt waar het niet voor bedoeld is of zaken installeert waardoor er dingen misgaan. Het blokkeren van zaken gebeurd dan ook niet zomaar.

Wat geeft jou het recht te eisen dat jij één toestel wilt zowel voor zakelijk als prive, maar veelal kan dit, echter zal je veelal consessies moeten doen, die dan vaak op het prive deel gemaakt worden. Het blijft een zakelijk toestel en niet jouw eigendom.

dirk161
@The Zep Man • 21 maart 2023 14:38

Daarom kan de werkgever je ook gewoon verplichten om het verstrekte toestel aan te melden op MDM. Zo niet dient het apparaat weer ingeleverd te worden.

Matthias87
@Clevergyno • 21 maart 2023 13:11

Waarom zou je. Via Samsung Knox en Apple Business Manager zijn zulke dergelijke apps vrij makkelijk te blokkeren.

Ik ben persoonlijk ook blij dat mijn werkgever het CoPe model hanteert. Heb ik niet twee telefoons nodig.

veltnet
@Matthias87 • 21 maart 2023 13:31

Het voordeel van 2 telefoons is dat je de ene in het weekend op je werk kunt laten.

Zer0
@veltnet • 21 maart 2023 14:00

Het voordeel van één (android) telefoon is dat je je werkprofiel en sim gewoon in het weekeinde uit kunt zetten. Heb je een goede telefoon dan kun je dit deels inplannen. Mijn werkprofiel gaat alleen aan op werkdagen tussen 700 en 1800 daarbuiten staat het uit.

TheVMaster
@Zer0 • 21 maart 2023 14:16

Dat is op iOS niet veel anders, je kunt de werksim zo uitschakelen. Wat betreft de werkapps kun je ook gewoon een Focus profiel aanmaken waarbinnen bepaalde apps dus wel en andere geen notificaties kunnen geven. En dan niet alleen voor Werk versus Prive, maar ook profiel voor tijdens het Sporten, Filmavondje op de bank, etc.

Maar goed, beide platformen kunnen dat en ik ben het met je eens dat het helemaal niet nodig om 2 telefoons bij je te hebben.

bzzzt
@Clevergyno • 21 maart 2023 13:18

Dat staat er toch? Dus binnenkort lopen alle ambtenaren met 2 toestellen rond waarvan er maar 1 is die ze kunnen gebruiken.
Het grote probleem met 'fully managed' is dat daarbij gelijk ieder initiatief en nuttig gebruik wat niet binnen de beheer lijntjes valt doodgeknuppeld wordt. Natuurlijk, recht van de werkgever, maar vind het nogal een 'nucleaire optie' - kennelijk kunnen we niet vertrouwen dat ambtenaren op eigen initiatief die app verwijderen.

robertlinke
@bzzzt • 21 maart 2023 13:38

het gaat niet om vertrouwen, het gaat om preventie.
mensen kunnen iets vergeten, kunnen kwaadwillig iets doen, bij een overheid moet je daar op voorbereid zijn, en als groot bedrijf trouwens ook, waardoor er gaten in de beveiliging ontstaan die door een derde partij vanaf het internet, waar dan ook vandaan misbruikt kan worden.

hoeveel mensen nu nog steeds vinden een usb stik en denken, oh van wie is die en pluggen dat ding, sight unseen, in hun machine. hoeveel mensen vallen er nog steeds voor phishing attcks. social engineering, oh ja, je moet deze video zien, hier download even deze app.

voor de meeste tweakers niet echt een groot probleem, maar voor de gemiddelde gebruiker?
preventie is het belangrijkste

bzzzt
@robertlinke • 21 maart 2023 15:07

voor de meeste tweakers niet echt een groot probleem, maar voor de gemiddelde gebruiker?
preventie is het belangrijkste

Als je preventie zo hoog bovenaan je prio lijst zet neem je daarmee voor lief dat gebruikers die wel verantwoord om kunnen gaan met techniek potentieel veel tijd kwijt zijn aan alle beperkingen die je 'gemiddelde gebruikers' oplegt. De betere (enthousiaste, meedenkende, initiatief nemende) werknemers raak je kwijt als ze gefrustreerd raken. Als je doel is iedere innovatie gelijk met de grond gelijk te maken is dat waarschijnlijk een goed middel.

Namixam
@bzzzt • 21 maart 2023 17:00

Los van de beperkingen die je je eigen mensen oplegt, maak je het kwaadwillende net zo moeilijk.
Plus, als je jezelf als veiligheidsafdeling een beetje serieus neem dan neem je niks voor lief aan. Iedereen maakt fouten en het is de taak van veiligheidsafdelingen die fouten zoveel mogelijk te beperken.
Jammer dat daardoor mensen niet meer gebruik kunnen maken van spionage software.

bzzzt
@Namixam • 22 maart 2023 08:23

Het gaat natuurlijk om veel meer dan dit specifieke stukje 'spionage software'. Je gooit gewoon 100 baby's weg met het badwater uit de naam van veiligheid. Alsof je een chef-kok z'n messen afpakt omdat die mensen kunnen bezeren...

Namixam
@bzzzt • 22 maart 2023 10:10

Nee, zo zit het niet.
Zelfs een chef kok kan zichzelf aan een scherp mes snijden, als hij/zij niet oplet.
En daar gaat het om, een moment van niet opletten waar kwaadwillende dan gebruik van maken.
Dus train je mensen, maak je mensen bewust van de gevaren en zet je blokkades in om ervoor te zorgen dat kwaadwillende geen toegang tot je data krijgen.

bzzzt
@Namixam • 22 maart 2023 10:20

Klopt. 100% veiligheid is dan ook gewoon domweg onmogelijk.
Wat mij alleen een beetje irriteert is dat er altijd naar een vorm van 100% blokkeren wordt gegrepen nog voordat er überhaupt aan bewustwording en training is gewerkt. Natuurlijk moet je het lastig maken iets 'verkeerd' te doen, maar het downloaden van een app is niet per definitie verkeerd. Een 100% blokkering door een beheer instantie die ver van de werkvloer staat en vaak overbelast is zodat er geen tijd is om uit te zoeken wat mensen echt nodig hebben betekent gewoon dat er of productiviteitsvermindering is of dat gebruikers hun eigen weg gaan zoeken.

Namixam
@bzzzt • 22 maart 2023 11:38

En die irritatie komt doordat jij een eindgebruiker bent die er "last" van heeft hoe een afdeling die belast is met de beveiliging van data ervoor zorgt dat alle data in een bedrijf veilig blijft.
Een goede beveiligingsafdeling houdt geen rekening met eindgebruikers.

bzzzt
@Namixam • 22 maart 2023 12:13

Dan kan je 99% van de bedrijven, scholen en andere instellingen wel sluiten.
Heb je ook geen beveiliging meer nodig...

Namixam
@bzzzt • 22 maart 2023 12:52

Nee, dat kun je niet. Dat zijn instanties die je als maatschappij namelijk nodig hebt.
Net zoals je een goede beveiliging nodig hebt.

robertlinke
@bzzzt • 21 maart 2023 18:57

ja, er kunne 1000 goeden tussen zitten, maar er hoeft er maar 1 foute tussen te zitten en je hebt een groot probleem

Sand0rf
@Clevergyno • 21 maart 2023 13:24

Dan ga je dit soort dingen krijgen: https://tweakers.net/nieu...e-daar-deze-week-mee.html. Het is moeilijk een balans te vinden tussen gemak en veiligheid. Alles op slot gooien lijkt veilig, totdat dit zoveel gedoe en omslachtigheid geeft dat men er omheen gaat werken.

30carbonclocks
@Clevergyno • 21 maart 2023 13:24

"Op korte termijn wordt er toegewerkt naar een situatie waarbij mobiele apparaten, uitgereikt aan ambtenaren in dienst van de rijksoverheid, zo zijn ingericht dat er alleen vooraf toegestane apps, software en/of functionaliteiten kunnen worden geïnstalleerd en gebruikt."

Het lijkt dat dat ook het doel is op lange termijn (bron).

wisselwerking
@Clevergyno • 21 maart 2023 13:25

Ik ben overigens wel benieuwd hoeveel werkapps er dan zijn. Als ik kijk naar mijn eigen werk blijft er dan niet zoveel over. Office 365 dekt het meeste wel. Daarnaast dan nog Whatsapp (of vergelijkbaar). En dan ben ik wel zo'n beetje klaar (terwijl ik wel apps geïnstalleerde heb (zoals Todoist) om mijn werk makkelijker te maken. Maar dat kan ook via Office 365.

walteij
@wisselwerking • 21 maart 2023 13:37

Als het HRM / salaris pakket niet in O365 zit (en die kans is vrij groot) zijn dat allemaal nog apps die daarbij horen. Urenregistratie, verlofregistratie, loonstroken etc.
Ik kan nog wel wat meer verzinnen, maar dit zijn allemaal generieke apps die je als werkgever aan je personeel beschikbaar wilt stellen en die dus niet in O365 zitten, tenzij je alles in Dynamics gaat doen, maar dat is ook niet de goedkoopste optie.

wisselwerking
@walteij • 21 maart 2023 13:41

Maar wat jij allemaal noemt is bij ons niet beschikbaar als app. Persoonlijk zie ik daar ook niet (direct) een meerwaarde in. Je hoeft ook niet alles met de telefoon te regelen toch?

@walteij daarom betrek ik het ook op mijn eigen situatie èn b n ik benieuwd hoe dat bij andere werkgevers speelt

[Reactie gewijzigd door wisselwerking op 21 maart 2023 14:12]

walteij
@wisselwerking • 21 maart 2023 13:47

Dat ze bij jullie niet beschikbaar zijn, wil niet zeggen dat die wens er niet bij bedrijven is.
En voor veel bedrijven is ene urenregistratie niet mobiel nodig inderdaad, maar met het vele hybride werken en de daarbij horende vrijheid en verantwoordelijkheid, zie je dat meer en meer bedrijven daar toch wel iets mee willen doen.
Grote (franchise)ketens hebben ook gewoon telefoon apps voor de werkroosters, daarin zit dan ook de verlofregistratie en de loonstroken.

En nee, je hoeft zeker niet alles via je telefoon te regelen, maar dit soort apps zijn juist op een telefoon, met veel mobiele en/of tijdelijke medewerkers toch erg handig voor zowel werkgever als werknemer.
O365 apps is lang niet het enige waarvoor je een werktelefoon nodig zou hebben.

TheVMaster
@walteij • 21 maart 2023 14:18

Dat soort werkapps zijn vaak Webapps die veelal dan weer via AAD Proxy te ontsluiten zijn en dus perfect werken via het werkprofiel (en de gemanagede webbrowser).

SuperDre

Overheid

@Clevergyno • 21 maart 2023 15:59

Juist, dat was ook mijn idee. Want ook zaken als Youtube en andere social media apps tracken een hoop.

Dark Angel 58
@Clevergyno • 21 maart 2023 16:31

Waarom niet al dit gezeik skippen en gewoon fully managed telefoons uitreiken waar alleen de werkapps op kunnen en niks anders. Klaar

ja dat kan ook... maar er is wel een probleem... ze kunnen privé telefoon niet beheren

En ze posten TikTok video's met hun werk TikTok accounts. Goede vraag of werk het wel accepteren.

EN ik vind het wel echt te ver gaat als werk eist dat TikTok ook op privé telefoon eraf moeten, ook de telefoon van zijn/haar kinderen. Dan gaan de kinderen hun ouders haten, "door overheid gesponsord" haat. Daarom is paranoïde een ziekte.

ZE KONDEN ook het bedrijf vragen om meer opties toe te voegen zodat de ambtenaren niet getraceerd worden, maar dat doen ze helemaal niet... gewoon puur paniekerig gedrag, beetje flauw

Het is gewoon hetzelfde probleem als facebook. Het is gewoon algemeen bekend dat Amerikaanse overheid ook facebook data heeft ingezien, via geheime diensten. Laten we Nederlandse overheid vragen om Facebook, Twitter en hele rataplan van de telefoon verwijderen...

Oh ja Whatsapp ook... ja echt waar!!!

Dat is zo diep triest... waren al de landen daadwerkelijk verenigd... dan was het geen probleem meer

(ja echt waar, helemaal geen probleem meer!!!)

[Reactie gewijzigd door Dark Angel 58 op 21 maart 2023 16:48]

CivLord

Politiek en recht

@Dark Angel 58 • 22 maart 2023 07:55

Nu draaf je enorm door.

Het gaat hier enkel om door de overheid verstrekte zakelijke telefoons, zodat niet-zakelijke apps niet bij zakelijke documenten, info uit agenda's, emails en andere apps en andere (zakelijke) data kunnen komen.
Wat je op, en met, je privé telefoon doet (laat staan wat je gezinsleden met hun telefoon doen) staat hier compleet los van.

Dark Angel 58
@CivLord • 22 maart 2023 09:44

Apps zijn zo geïsoleerd, TENZIJ je toestemming geeft.
Camera gebruiken? toestemming nodig
Eigen fotoalbum openen, ook toestemming vragen.
Enzovoort.

Overheden kunnen het makkelijk blokkeren.

CivLord

Politiek en recht

@Dark Angel 58 • 22 maart 2023 10:01

Maar bij Tiktok heb je juist veel van die toestemmingen nodig om de app te kunnen gebruiken.
Wil je alleen consumeren en niets opslaan, dan kunnen de meeste toestemmingen waar om gevraagd wordt genegeerd worden.
Wil je grappige filmpjes opslaan, dan moet je al toegang geven tot het bestandssysteem. Wil je zelf video's maken, dan moet je toegang tot de camera en microfoon geven..

Maar dat heeft allemaal niets te maken met het verbieden van Tiktok van je eigen privé-telefoon en de telefoons van je gezinsleden, waar jouw oorspronkelijke reactie over ging.

Servowire
21 maart 2023 13:08

Begrijpelijk aan de ene kant, maar kan die TikTok app daadwerkelijk buiten de "bubble" van de app data uitlezen? Browse geschiedenis, contacten, camera, GPS, enz? Als je geen toegang geeft tot contacten, dan kan een app er toch niet bij (iPhone)?

bzzzt
@Servowire • 21 maart 2023 13:12

Als het goed is niet, maar veel apps proberen met misleidende prompts ("deel je filmpje met je vrienden") zo ver te krijgen toch toegang tot je contacten te geven.

basvn
@bzzzt • 21 maart 2023 13:16

Tiktok blijft wel vrij vaak vragen om toegang tot je contacten(om video's met ze te delen op ios), in plaats van de normale manier van delen.

Servowire
@basvn • 21 maart 2023 13:19

Dat is dan wel een reden. Maar de claim dat hij browsergeschiedenis en GPS data deelt, wordt vaak gemaakt.

loki504
@Servowire • 21 maart 2023 13:39

Als ik in de playstore kijk
Staan er duidelijk dat ze wel degelijk bij je browser geschiedenis en locatie kunnen komen.
Er staat wel optioneel bij. Wat mij doet vermoeden dat er een opt in/out is dan wel toestemming vragen bij eerste keer opstarten. Maar zeker weten doe ik niet.

[Reactie gewijzigd door loki504 op 21 maart 2023 13:40]

litebyte
@basvn • 21 maart 2023 14:05

facebook (schuilnaam meta) wil toegang tot al je contacten bij gebruik van hun spyware. Dus ook de contactgegevens van diegene die niets met facebook/whatsapp te maken willen hebben

Noresponse
@Servowire • 21 maart 2023 13:47

Je iPhone is net zo veilig als Apple aangeeft voor je gemoed rust, maar ik volg al 15 jaar verschillende security forums en sites en geloof me dat Apple ondanks een goede eigen omgeving heeft met eigen os dat er regelmatig issues zijn qua beveiliging.

Er zijn naar mijn mening ook opzichtige issues in al die jaren dat de overheid van Amerika bij bepaalde gegevens kan door de achterdeur, ondanks dat die wel weer dichtgemaakt wordt na bekendmaking is er daarna weer wat open. Je ziet dat ook met routers van Amerikaans labels en zo wel meer wat ik in al die 15 jaar wel snap, want Amerika doet precies hetzelfde wat China ook doet.

Dat Apple een paar jaar geleden opeens moeilijk deed bij de FBI was ook een grote theather show, want ze deden nooit moeilijk en dit kwam door de media dat dit opgevoerd moest worden. Ik heb met verbazing zitten lezen en dacht morgen is er weer een dag en dan worden die toestellen gewoon weer unlocked en daarvoor hebben ze Apple ook niet nodig, maar is wel sneller.

Het is makkelijk om info te krijgen via Amerikaanse software dan via wechat als de server in China staat. Dit lijkt me logisch en ondanks al die info is het zoveel dan niet alle aanslagen of bedreigingen tegen gehouden kunnen worden. Het helpt wel mee, maar meer niet.

Facebook, Insta hebben verkoop modelen voor informatie en er zijn onbekende bedrijven die deze gegevens van klanten ook kopen en daar zitten dan opeens mensen achter die bij de FBI hebben gewerkt en CO zijn en dat is ook logisch dat je dit indirect doet om zoveel mogelijk info te krijgen.

De Facebook–Cambridge Analytica data schandaal was niks bijzonders, want de info is te koop. Alleen het is daar ontdekt en onder een vergrootglas gegooid en zo komen we terug bij Apple en Android natuurlijk ook, want ondanks al je info zijn er soms ook echt issues waardoor je toestel gevaar loopt of je laptop.

Als ik eerlijk moet zijn met je minister verbieden elke sociaal platform te gebruiken voor communicatie aangaande je functie en een server te draaien met daarop bijvoorbeeld BBMe met een drielaagse beveiliging en waar de sleutel in eigen beheer is alleen dat kost geld. Ze kunnen dan ook meteen de gesprekken meenemen om die te versleutelen.

[Reactie gewijzigd door Noresponse op 21 maart 2023 13:59]

litebyte
@Noresponse • 21 maart 2023 14:15

Een CIA medewerker 'grapte' ooit tijdens een hoorcommissie. We hebben als CIA geen eigen digitaal spionage netwerk nodig, wij hebben facebook.

Noresponse
@litebyte • 21 maart 2023 20:17

Ja en ooit is er een juridisch persoon van CIA ooit vertrokken en had ook al aangegeven dat toen BlackBerry met nieuw software kwam en een vernieuwde beveiliging dat dit zo snel mogelijk om zeep geholpen moest worden, want anders zou men informatie verlies hebben op de samenleving

Dat is ook de reden dat servers verplaats werden van USA naar Canada en van UK naar Scandinavie . De software dat als eerst geen home button gebruikte was al om zeep geholpen door betaalde aanvallen op forums van verschillende sites dat die zelfs maanden werden geblokkeerd zoals crackberry om uberhaupt nog iets te plaatsen.

De grap was dat 60% het had over slecht toetsenbord en home button issues etc. en dat terwijl het een touchscreen was zonder home button. Het was het eerst toestel met gesture en swipe en zelf Apple vond het niks tot ze zelf drie later met een toestel kwam zonder home button.

bzzzt
@Noresponse • 21 maart 2023 15:17

Als ik eerlijk moet zijn met je minister verbieden elke sociaal platform te gebruiken voor communicatie aangaande je functie en een server te draaien met daarop bijvoorbeeld BBMe met een drielaagse beveiliging en waar de sleutel in eigen beheer is alleen dat kost geld.

Niet alleen kost dat veel geld, maar het hele idee is dat ministers niet vanuit een gesloten bubbel wetten maken maar ook kunnen zien wat 'het volk' vindt en denkt en in gesprek te gaan. Toegang tot social media is daarvoor gewoon noodzakelijk.

(dat je vertrouwelijke gesprekken op een ander toestel moet voeren is natuurlijk wel een dingetje)

flurb
@bzzzt • 21 maart 2023 21:27

Ja nou mag hopen dat onze overheid zich juist niet laat leiden door de 5% plein roeptoeterts die zich luid laten horen op social media.
Laten we zo snel mogelijk afstappen van het idee dat dit soort platformen een vorm van realiteit weergeven of nuttige informatie bieden.

Bubbels, marketing nieuws, propaganda, onzin, waanzin en nog meer verdorvenheden, dat is wat "sociale" media ons hebben opgeleverd. #lekkerzuur ;-)

bzzzt
@flurb • 22 maart 2023 08:27

Volksvertegenwoordigers luisteren per definitie naar de roeptoeters want als iemand niets zegt kan je er ook niet naar luisteren.
Vroeger schreven die mensen ingezonden brieven naar de krant of waren ze te gast in talkshows. Dat is gewoon verschoven naar social media. Ik zou het heel wereldvreemd vinden als een politicus niet juist daar in gesprek gaat met de achterban.

ikt

@Servowire • 21 maart 2023 13:25

Ja, maar vertrouw je dat gebruikers niet overal "Toestaan" op rammen omdat ze domweg getraind zijn dat te doen voor een beetje werkende app/website, of omdat de app daar steeds om vraagt als je dat niet doet?

TikTok biedt geen essentiële functionaliteit, en als het onverhoopt toch de functie van Twitter overneemt voor communicatie, kan dat prima vanaf een veilig apparaat van de overheid dat is beheerd, dat verder geen toegang heeft tot overheidsinformatie.

djwice
@Servowire • 21 maart 2023 13:30

"diaspora" is metadata over wie met wie contact heeft en waar ze gelocaliseerd zijn.

TikTok verstrekt aan websites die je via de embedded browser bezoekt informatie over je locatie, telefoon merk en type, telefoon updates en soms ook je gebruikersnaam.

Dus het is niet ondenkbaar dat de app deze informatie ook naar eigen servers stuurt.

af_bert
@Servowire • 21 maart 2023 13:39

Mijn vader is een tech-analfabeet. Hij heeft enkel een vaste telefoonlijn en een 'domme' gsm. Geen vast internet, geen mobiel internet, geen e-mailadres. Slechts enkele van zijn vaste contacten staan in zijn adresboekje van zijn gsm en vaste lijn.
Enkele maanden geleden heb ik eens voor de lol een facebookaccount aangemaakt en een bijhorend gmailadres.
Als mijn adblockers en dergelijke uitgeschakeld op een oudere laptop.
Wat kreeg mijn vader als suggesties voor zijn nieuwe facebookvrienden? Bijna zijn ganse vriendenlijst, ook diegenen die niet in zijn adresboekje opgeslagen werden. Gepersonaliseerde reclame met veel van zijn interesses... hobby, steden waar hij interesse voor heeft, en ga zo maar door.... Het was alsof ze gans zijn leven kenden.
Angstwekkend gewoon!
Mijn vader heeft nooit toelating vroeger gegeven om die gegevens te verzamelen, maar toch had facebook en google al een heel profiel van hem opgebouwd.
Sociale media moet zwaar aan banden gelegd worden. En zeker een Chinees bedrijf als TikTok dat beschouwd kan worden als de vijand van onze westerse samenleving en beschaving.

M3m3nt0m0r1
@af_bert • 21 maart 2023 13:43

Waarom moet China als de vijand van onze westerse samenleving en beschaving worden gezien?

litebyte
@M3m3nt0m0r1 • 21 maart 2023 14:12

China is net als die andere grootmacht bezig om te trachten de wereld weer zoveel mogelijk te veranderen in een bipolaire wereld, net als ten tijde van de koude oorlog. Deze machtstrijd tussen de VS en China zie je op alle continenten al worden uitgevochten het grote verschil met de bipolaire wereld tijdens de koude oorlog is dat er nu wel 6 grote machtsblokken zijn in vergelijking met toendertijd slechts twee. Met elk hun eigen belangen bij zowel een goede relatie met China als de VS. Dat maakt het huidige conflict ook complex en vooral onvoorspelbaar.

Joostk
@af_bert • 21 maart 2023 18:22

Dat komt grotendeels door vrienden of kennissen die het nummer van jouw vader hebben in hun contactenlijst.
Deze zijn vroeger allemaal gescanned en opgeslagen door Facebook e.d.
Als gebruiker hebben wij daar vroeger allemaal toestemming voor gegeven want anders werkte de Facebook app niet op je smartphone.
Daarom zag je ook altijd als je een nieuw contactpersoon toegevoegd hebt, die gelijk als suggestie in Facebook om toe te voegen als vriend.

CivLord

Politiek en recht

@Servowire • 22 maart 2023 08:02

Denk ook aan toegang tot bestanden. Ze hebben toegang tot je RAM nodig op opgenomen video's op te slaan. Vaak hebben ze daarmee toegang tot de complete inhoud van je RAM, maar afhankelijk van je toestel kan dat ook afgeschermd worden.
Voor het downloaden van video's van anderen, hebben ze toegang nodig tot de download map op je RAM. Dat is vaak dezelfde locatie waar gedownloade bijlages uit emails en gedownloade bestanden uit je browser (bv. van zakelijke websites en web-apps) terecht komen.

DVX73
21 maart 2023 13:18

Kan onze overheid niet beter zorgen dat ze voldoen aan de Baseline Informatieveiligheid Overheid dan dit soort dingen te noemen?

De te nemen maatregel staat er letterlijk in (12.5.1 voor de liefhebbers).

CH4OS
@DVX73 • 21 maart 2023 13:30

Dat is volgens mij ook precies wat de Minister aangeeft om te doen, maar een titel als deze trekt nu eenmaal meer views. Zie ook de bron, gelinkt in dit artikel: https://www.rijksoverheid...-ambtenaren-rijksoverheid

[Reactie gewijzigd door CH4OS op 21 maart 2023 13:31]

RobTweaks
@DVX73 • 21 maart 2023 16:27

De te nemen maatregel is het implementeren van procedures. Welke procedures dat precies zijn, dat stelt de BIO niet. Procedure kan ook zijn 'we geven medewerkers de mogelijkheid om zelf software te installeren op de operationele systemen.'

Niet dat ik het met die laatste stelling eens ben. Het geeft slechts iets aan over hoe breed je de BIO kunt interpreteren...

sambalbaj
21 maart 2023 13:16

Ik snap de zorgen maar tegelijkertijd wordt er tot in de hoogste ambtelijke en politieke kringen vanalles gedaan via WhatsApp.

De vrees voor China is blijkbaar een stuk groter dan voor de Verenigde Staten die in theorie hetzelfde kunnen.

Mesmer_
@sambalbaj • 21 maart 2023 13:20

Gemeente Almere is intern al overgestapt op Signal. Ik ben benieuwd of meer gemeentes dit ook gaan doen

litebyte
@Mesmer_ • 21 maart 2023 14:17

Kijk, het kan dus wel!

veltnet
@Mesmer_ • 21 maart 2023 14:57

Dan (met Signal) ben je afhankelijk van een andere buitenlandse club die je maar moet vertrouwen.

Geachte overheid, stop nu eens om diensten te gebruiken die niet 100% onder nederlands recht vallen.

veltnet
@sambalbaj • 21 maart 2023 13:34

Dat terwijl USA een slechter trackrecord heeft dan China.
Met zulke goeie vrienden heb je geen vijanden meer nodig.

[Reactie gewijzigd door veltnet op 21 maart 2023 14:55]

Annihlator
@veltnet • 21 maart 2023 14:38

Wat weet, wat niet deert

jpfx
@sambalbaj • 21 maart 2023 13:41

Niet alleen kunnen, ongetwijfeld ook doen.

robertlinke
@sambalbaj • 21 maart 2023 13:44

whatsapp gebruikt signals end to end encryption protocol, dus dat blijft wel veilig, tenzij een attacker bij de telefoon zelf kan.

Azerox
21 maart 2023 13:41

Ik snap sowieso al niet dat je als professional zulke apps op je werktelefoon hebt staan.

Roel1966

@Azerox • 21 maart 2023 21:29

Dat snap ik dus ook niet en schreef ik ook al eerder dat iets als TikTok of welk ander platform niet thuishoort op een werktelefoon. Maar de gedachte erachter bij vooral de politiek was om bekendheid te krijgen onder jongeren in tijden van verkiezingen.

Bender
@Azerox • 21 maart 2023 15:38

Niet iedereen heeft 2 telefoons, een werk telefoon en een prive telefoon.

Roel1966

@Bender • 21 maart 2023 21:31

Nou, anno 2023 hebben echt wel de meesten een prive telefoon en is vaak meer dat het dan te lastig is om 2 telefoons mee te slepen. Maar bij bijna alle mensen die ik ken met een werktelefoon hebben ook daarnaast een prive telefoon.

Bender
@Roel1966 • 22 maart 2023 09:36

Waar komt die 'meeste' vandaan? Ik ken vrijwel niemand die 2 telefoons heeft...
En in de tijd dat telefoons 2 simkaarten hebben is er nog minder reden om er twee te hebben.

Roel1966

@Bender • 22 maart 2023 17:42

Nou, ik ken er dus wel meerderen waaronder b.v. mijn eigen zus en haar man die beiden een werktelefoon hebben. Maar die hebben daarnaast ook altijd hun prive telefoon bij zich waarvan ik trouwens ook alleen het nummer heb.

telenut
21 maart 2023 16:52

wat is nu eigenlijk heel het probleem met tiktok?
Op mijn smartphone staat het vol chinese apps die me veel beter kunnen volgen dan die TikTok.
Tuya, Zepp life, Xiaomi, Broadlink, Mi, Esolar, eWeLink, Aqara, enz.. enz..
Die weten allemaal wanneer ik waar ben, wat ik doe, etc.
Maar waarom komt die TikTok nu overal in het nieuws en moet die overal geblokkeerd worden en al de restr niet?

Pino Blauw
@telenut • 21 maart 2023 18:07

Omdat "ze" bij tiktok geen controle hebben over het politieke en maatschappelijke sentiment wat zich daar ontwikkeld. Veel te veel mensen zetten zich op tiktok af tegen globalisme, lgbt+ en linkse stromingen en dat is de machthebbers een doorn in het oog.

telenut
@Pino Blauw • 21 maart 2023 18:10

heb je daar ook een bron van? Ik zie op TikTok enkel halfnaakte dames... :-)

Pino Blauw
@telenut • 21 maart 2023 18:46

Ik heb op het moment alleen maar Japanse houtbewerkings filmpjes maar ik heb een poosje fanatiek gediscussieerd over dierenleed, het milieu en enkele andere (controversiële) onderwerpen, en op tiktok is dat gewoon mogelijk rn toegestaan. Als je dat op US/EU social media probeert worden de meeste tegendraadse reacties weggemoffeld met het "only show most relevant" filter of de reacties worden simpelweg verwijderd met een of andere vage motivatie. Controversiële artikelen komen überhaupt niet boven water op fb. En dat is precies hoe de machthebbers het graag zien.

telenut
@Pino Blauw • 22 maart 2023 08:21

ah, je kan ook reageren op tiktok? :-) gebruik het duidelijk zo goed al nooit dus

Havelock
21 maart 2023 13:20

NSA doet dit al jaren gegeven verzamelen en wat is hier anders aan zoals TikTok en andere sociale media zijn ze bang voor China die het misbruikt…
Ze moeten op bevel van de overheid die gegevens toch afstaan!
Beetje hypocriet vind je niet ?

af_bert
@Havelock • 21 maart 2023 13:30

Het is wel zo dat dat de VS als een bondgenoot beschouwd wordt en China als een vijand.
Wat is daar nu hypocriet aan als je dan probeert om je vijand zoveel mogelijk tegen te werken?

litebyte
@af_bert • 21 maart 2023 14:28

Ik heb nog nergens gelezen dat China als vijand wordt beschouwd. Er wordt via politiek en massa media opbouwend ingezet om China steeds meer te wantrouwen (dit art. is weer zo'n voorbeeld). Daar zijn goede redenen voor, net als bij de VS.

Het punt is dat beide wereldmachten exact dezelfde doelen nastreven, de manieren waarop verschillen wel veel. Dat staat los van de smerigheden die beide wereldmachten ondersteunen danwel uitvreten (in hun eigen land.) We hebben destijds met de TTIP onderhandelingen gezien hoe ver de VS gaat om haar belangen te behouden danwel uit te breiden..bij ons als 'bondgenoot'. Dat staat dan nog los van de smerigheden uitgevreten in het M.O. tot aan de dag van vandaag een relifascistisch regime als dat in Saudi Arabia ondersteunen is niets beter dan dat van die andere grootmacht m.b.t. iran.

[Reactie gewijzigd door litebyte op 21 maart 2023 14:29]

xorpd
@af_bert • 21 maart 2023 14:49

"To be an enemy of America is dangerous, but to be a friend is fatal" - Henry Kissinger.

RoestVrijStaal
@Havelock • 21 maart 2023 17:28

Tenzij je vóór het begin van de Koude Oorlog op een leeftijd was om Nederland te ontvluchten naar een niet-NAVO-land, ben je praktisch al te laat mee met het te voorkomen dat de NSA inzicht in jou heeft.

Zkafka
21 maart 2023 13:32

Symboolpolitiek. Alsof spionage vanuit China of andere landen zo sterk leunt op één app. Je draait de Chinezen hier geen loer mee. Het is puur van de show om te laten zien dat er 'iets' gebeurt.

Maar begrijp net als anderen niet waarom je TikTok zo nodig op je werktelefoon moet hebben als Rijksambtenaar.

Bender
@Zkafka • 21 maart 2023 15:38

Alsof spionage vanuit China of andere landen zo sterk leunt op één app.

Maar omdat het op een andere manier wellicht ook mogelijk is wil dit dan zeggen dat je het een andere overheid zo makkelijk mogelijk moet maken om te spioneren? Dat is natuurlijk ook raar...

1 2 3 Volgende

Op dit item kan niet meer gereageerd worden.

Nederland gaat 'op korte termijn' TikTok verbieden op werktelefoons ambtenaren

Lees meer

IT-banen

Reacties (228)

Sorteer op:

Weergave:

Tweakers maakt gebruik van cookies

Toestemming beheren

Functioneel en analytisch

Relevantere advertenties

Ingesloten content van derden