Kalmte nog niet helemaal teruggekeerd op bankenmarkt: moet ik me zorgen maken over mijn spaargeld of aandelen?

Heeft de overname van Credit Suisse door UBS de markten kunnen sussen?

Niet helemaal. Afgelopen weekend werd duidelijk dat de Zwitserse bank Credit Suisse overgenomen moest worden nadat die door verschillende schandalen in de problemen was gekomen. Op aandringen van de Zwitserse overheid en regulator heeft concurrent UBS de bank zondagavond overgenomen.

De bedoeling om de financiële markten zo te sussen, is maar half geslaagd. “Al heeft dat vooral te maken met de oplossing die uitgedokterd is”, zegt Koen De Leus, econoom van BNP Paribas. De Zwitserse centrale bank heeft als onderdeel van de overname namelijk beslist om bijna 16 miljard Zwitserse frank aan zogenaamde AT1-obligaties die Credit Suisse had uitgegeven af te schrijven. Ze zijn dus niets meer waard. Terwijl aandeelhouders van de bank wel nog een habbekrats overhielden aan de overname door UBS.

“Dat is vreemd, want in principe worden in zo’n situatie eerst aandeelhouders geraakt en dan pas obligatiehouders”, zegt De Leus. Dat is altijd zo geweest. “Dat die volgorde omgekeerd werd, is raar.” Banken kregen zo de boodschap dat de obligaties die ze net gebruikten om als extra kapitaalbuffer te houden meer risico’s inhouden dan ze hadden gedacht.

Beleggers stelden zich vooral de vraag: welke banken hebben nog AT1-obligaties uitgegeven? In totaal zouden Europese en Britse banken zo’n 250 miljard euro aan zulke obligaties hebben uitgegeven. Daardoor leden veel bankenaandelen verlies bij het openen van de beurzen. Naarmate de dag vorderde, maakten ze dat verlies wel goed. De Bel20 sloot zelfs af met een licht positief resultaat.

Wat als ik bankaandelen heb?

Dat ze geen grote rechtstreekse blootstelling van de Belgische banken aan Credit Suisse zagen: dat was de boodschap die zowel minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) als de gouverneur van de Nationale Bank van België Pierre Wunsch afgelopen weekend gaven, respectievelijk bij VRT en De Tijd.

Ook vandaag benadrukt men bij de Nationale Bank dat “de Belgische banken ruime buffers aan liquiditeit en kapitaal voorhanden hebben om eventuele financiële stormen te weerstaan – meer dan het gemiddelde in de Eurozone”.

“Dat wil ik ook benadrukken: we zien in België bij geen enkele bank zo’n historiek van calamiteiten als bij Credit Suisse”, zegt Tom Simonts, econoom bij KBC. “Mijn eigen bank KBC is bijvoorbeeld een totaal ander soort bank dan Credit Suisse. We werken veel minder met hoge vermogens van klanten en zijn meer verbonden met lokale, Belgische kmo’s. Kortom, we zijn robuuster.” Al zegt Simonts wel voor de hele Europese bankensector met twee woorden te spreken door de algemene onzekerheid op de markten.

Moet ik nu snel mijn geld van mijn spaarrekening halen?

Dat is sowieso geen goed idee omdat dit net een liquiditeitsprobleem kan veroorzaken. Daarnaast zijn spaarrekeningen sinds de financiële crisis van 2008 meer beschermd. Per persoon, per bank is er een zogenaamde depositogarantie van 100.000 euro. Dat betekent dat ieder van ons tot aan dat bedrag beschermd is voor geld op spaarboekjes.

Ook kwamen er na de crisis strengere regels voor banken die hen robuuster moeten maken. “Europese banken moeten niet alleen meer kapitaal aanhouden tegenover de beleggingen die ze doen of leningen die ze uitgeven, ze moeten ook hoogwaardiger kapitaal aanhouden”, zegt Kristien Smedts, professor bank- en financiewezen (KU Leuven).

Een van de problemen die in 2008 opdoken, was dat veel banken op de lange termijn investeerden met geld dat ze op korte termijn zochten. Eigenlijk exact wat de Amerikaanse Silicon Valley Bank deed en haar kopje-onder deed gaan. “Dat kon omdat in de Verenigde Staten enkele jaren geleden de regels daarover versoepeld zijn. Maar in principe is zo’n situatie in Europa niet mogelijk.”

En gaan die spaarcenten op termijn nog wat opleveren?

De hoop is dat de rust op de beurzen stilaan terugkeert. Want de spanning liet zich vorige week al voelen toen de Europese Centrale Bank (ECB) moest aankondigen of ze zou doorzetten met een nieuwe renteverhoging. Op zo’n aankondiging staat sowieso al druk, dat was door het gedoe rond Credit Suisse nog meer het geval. Hetzelfde geldt voor de Amerikaanse centrale bank, de Federal Reserve, later deze maand. Algemeen wordt verwacht dat ook zij de lijn doortrekt en de rente zal blijven verhogen.

Wat betekent dat voor de hypothecaire rente en de rente op spaarboekjes? Niemand die het zwart op wit wilt zeggen, maar het aanvoelen is toch dat zeker die laatste niet verder zal stijgen. Het is voor banken moeilijk om “zomaar alles terug te geven aan mensen met een spaarboekje als het nu duidelijk belangrijk is voor banken om voldoende geld bij te houden omdat je met risico’s zit in het financiële systeem”, zegt een ingewijde.

Volgens Ivan Van de Cloot, hoofdeconoom van denktank Itinera, vallen de onmiddellijke risico’s voor het bankensysteem op korte termijn wel mee. “Kijk ik verder in de toekomst, dan vrees ik dat er wel een langgerekte en slepende crisis kan aankomen, zoals in de jaren 80 in de Verenigde Staten”, zegt hij. “Toen kwam een derde van de Amerikaanse regionale banken in de problemen. Dit lijkt op die crisis. We hebben net als toen een combinatie van overheden die grote begrotingstekorten hebben, maar anderzijds inflatie moeten bestrijden.”