Maandag vroegen we via NUjij naar jullie belangrijkste vragen over coronavaccins. Veel vragen gingen over de vaccins van Pfizer, Moderna en CureVac en de techniek die deze fabrikanten gebruiken. Alle drie vaccins zijn namelijk RNA-vaccins voor mensen. Dit type vaccin is nog niet eerder goedgekeurd. Een korte uitleg.
Hoe werkt een RNA-vaccin?
Hoe werken vaccins zoals de griepprik ook alweer? De griepprik bevat ieder jaar meerdere varianten van het griepvirus. Deze virussen zijn op zo'n manier bewerkt dat je er niet meer ziek van kunt worden. Door deze griepvirussen in te spuiten, leert je lichaam deze varianten van het griepvirus kennen en ga je antistoffen hiertegen aanmaken. Deze antistoffen zorgen ervoor dat je er niet meer of minder ziek van wordt.
Een RNA-coronavaccin zorgt er ook voor dat je lichaam antistoffen aanmaakt. Maar dit werkt net even anders dan bij de griepprik. In een RNA-coronavaccin zit een stukje genetische informatie (RNA). Dit stukje genetische informatie is het recept voor de aanmaak van een kenmerkend eiwit van het coronavirus: de antigenen.
Via vaccinatie komt dit recept in de spiercellen van je bovenarm terecht. Daar wordt het gelezen en worden de corona-antigenen geproduceerd. Als reactie op deze antigenen worden antistoffen tegen het coronavirus gemaakt, die je tegen COVID-19 beschermen.
Hoe zit het met de bijwerkingen op de korte termijn?
We weten dat RNA-vaccins, net zoals veel andere vaccins, tot kortstondige bijwerkingen als een pijnlijke arm, verhoging of vermoeidheid kunnen leiden. We kunnen nog niet met zekerheid zeggen of dergelijke bijwerkingen bij RNA-coronavaccins vaker voorkomen dan bij bijvoorbeeld het vaccin van AstraZeneca. Dat bedrijf heeft een andere techniek gebruikt.
Anke Huckriede, hoogleraar vaccinologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, legt uit dat RNA-vaccins over het algemeen het immuunsysteem stevig aanzwengelen. Dit is een teken dat dergelijke vaccins goed werken. Maar dat aanzwengelen kan ook leiden tot tijdelijke klachten die we kennen van griep en verkoudheid, zoals vermoeidheid.
Hoe zit het met zeldzame bijwerkingen en die op de lange termijn?
Op dit moment zijn tienduizenden proefpersonen gevaccineerd met de vaccins van Moderna, Pfizer en CureVac. Daardoor zullen veelvoorkomende en ook de iets minder vaak voorkomende bijwerkingen bekend zijn voordat een van deze vaccins wordt toegelaten.
Hele zeldzame ernstige bijwerkingen, die bijvoorbeeld 1 op de 100.000 keer voorkomen, kunnen de bedrijven voor de toelating niet uitsluiten. Rogier Sanders legt uit dat er geen aanwijzingen zijn dat RNA-vaccins tot ernstige zeldzame bijwerkingen leiden. Hij legt uit dat deze vaccintechniek al veel langer voor andere ziekten wordt onderzocht en dat in deze onderzoeken nog nooit ernstige bijwerkingen naar voren zijn gekomen.
Ook op de lange termijn verwacht Sanders geen risico's, omdat het belangrijkste bestanddeel van RNA-vaccins, het stukje genetische informatie, heel snel wordt afgebroken en zich niet vermenigvuldigt. Het RNA is dus zo weer uit je lichaam. Vaccins die op een virus zijn gebaseerd, blijven iets langer in je lichaam.
RNA-vaccins kunnen je DNA niet veranderen
Opvallend veel lezers van NU.nl vroegen of RNA-vaccins je DNA kunnen veranderen. Dat is niet het geval.
De RNA-vaccins bevatten wel genetische informatie, maar het gaat om een andere soort dan je DNA. Door onder meer het chemische verschil tussen het werkzame deel van deze vaccins en je DNA kan het RNA geen onderdeel van je DNA worden en dat dus ook niet veranderen. Dit legde Robert Carnahan, vaccinoloog aan de Amerikaanse Vanderbilt University eerder uit aan Science Feedback.
De genetische informatie in het RNA-vaccin komt bovendien in je spiercellen terecht, maar niet in de celkern, de plek waar het DNA zich bevindt.
Dit was het tweede uitlegartikel naar aanleiding van jullie vragen over coronavaccins. Donderdag beantwoordden we de vraag of het nut heeft om mensen die al COVID-19 hebben gehad te vaccineren. In de komende dagen en weken gaan we in ieder geval nog schrijven over de bekende bijwerkingen van de belangrijkste kandidaat-vaccins en over hoelang een vaccin in je lichaam blijft.