Zwartepietverbod: hoe handhaaft Facebook, wat mag er wel en niet?

Facebook heeft nieuwe richtlijnen aangekondigd voor Facebook en Instagram. Meest opvallende punt: een verbod op afbeeldingen en video's van zwarte piet.

Wat mag er wel en niet?

Het verbod is in de kern vrij simpel en geldt voor elke afbeelding of video waarbij 'duidelijk zwarte schmink of make-up is gebruikt om de kleur van het gezicht donkerder te maken, samen met andere stereotyperende kenmerken zoals een pruik met krullen of grote lippen', stelt Facebook in zijn regels.

Simpel gezegd: een foto van een schoorsteen- of roetvegenpiet mag wel, maar elke foto of video van een klassieke zwarte piet is niet meer toegestaan op Facebook en Instagram. Zulke afbeeldingen worden in de regel verwijderd, tenzij de moderatoren van Facebook zien dat er sprake is van een uitzonderingsgeval.

Wat zijn de uitzonderingsgevallen?

Een uitzonderingsgeval is bijvoorbeeld een foto van zwarte piet bij een nieuwsartikel of ander neutraal verhaal. Ook mogen afbeeldingen van zwarte piet worden geplaatst bij een neutrale discussie of door tegenstanders van zwarte piet of blackface. Een discussie vóór zwarte piet geldt nadrukkelijk niet als uitzondering, meldt Facebook. "Dat zou een maas in de regels zijn", aldus het bedrijf.

Over het algemeen geldt dus: zwarte piet is niet toegestaan, tenzij er een goed aanwijsbare reden is om de afbeelding toch te laten staan. Context is daarbij doorslaggevend, en zal per geval afgewogen worden.

Hoe wordt het verbod gehandhaafd?

Facebook gaat niet actief op zoek naar afbeeldingen van zwarte piet, met bijvoorbeeld algoritmes. Dat is ingewikkeld en ligt gevoelig: foto's van zwarte mensen zouden dan onbedoeld automatisch verwijderd kunnen worden. Het bedrijf vaart daarom op meldingen van gebruikers, die stuk voor stuk door menselijke moderatoren worden bekeken.

Een gerapporteerde afbeelding die niet is toegestaan, zal worden verwijderd. Wie meermaals in de fout gaat, riskeert verwijdering van zijn of haar account op Facebook of Instagram.

Facebook heeft wereldwijd 35.000 moderatoren in dienst die meldingen zullen bekijken, stelt het bedrijf. Daarbij is één universeel handboek leidend. Afhankelijk van het soort melding wordt bepaald wie die zal bekijken. Soms is een visuele controle voldoende, in andere gevallen is kennis van de Nederlandse taal nodig en zal de melding worden doorgestuurd.

Vanaf wanneer wordt het verbod gehandhaafd?

Het verbod wordt in de komende weken van kracht. Facebook moet zijn duizenden moderatoren nog trainen op de nieuwe regels.

Tot die tijd heeft het nog weinig zin om foto's en video's van zwarte piet te rapporteren bij Facebook en Instagram. Gebruikers die dat na de bekendmaking van 11 augustus al probeerden, kregen nog de oude melding dat de afbeeldingen niet tegen de regels zijn.