Iedereen is racist
Overal in de wereld zijn mensen aan het protesteren, staan mensen op de barricades omdat ze hun stem willen laten horen. Zij doen dit vanwege de moord op een zwarte man die alles heeft veranderd. De welbekende druppel. "Zeg zijn naam", riep Terence Floyd, de broer van George Floyd, tijdens een toespraak. En de menigte scandeerde: "George Floyd!" Zijn naam zal de geschiedenisboeken ingaan als een keerpunt in de Amerikaanse geschiedenis.
Wat in de VS speelt, is pure rassenhaat – voor mij nog een graadje erger dan racisme. Maar elk land kent zijn eigen variant van racisme. Zo schrijft op Twitter een Turkse vrouw: "Laat iedereen zijn eigen racisme opruimen. Ik hoor steeds: 'Syriërs zijn dieven, Koerden terroristen, en van Alevieten kun je geen eten aannemen.' De mensen die zulke dingen zeggen delen nu wel de hashtag #BlackLivesMatter op Twitter?"
"Mijn oma Sultan probeerde in de zomer altijd het bruin van mijn huid te schrobben met heet water."
Deze vrouw kaart treffend de hypocrisie rondom racisme aan. In typische immigratielanden tref je een ander soort racisme aan dan in monoculturen – zichtbaar tegenover stil racisme. In India ben je mooier als je een lichte huidskleur hebt, vrouwen gebruiken er zelfs blekende gezichtscrèmes. Als je donkerder bent, word je in dat land gezien als van een lagere kaste. Het hebben van een donkere huidskleur wordt in meer landen als inferieur gezien. Zo probeerde mijn oma Sultan in de zomer altijd het bruin van mijn huid te schrobben met heet water. "Je ziet eruit als een sloeber", foeterde ze dan.
Mijn huid hoeft maar één zonnestraal te zien en ik ben zwart. Dat komt door mijn roots. In Turkije leven circa 20.000 zwarte Turken. Deze 'Afro-Turken' zijn de nazaten van de Afrikaanse slaven die tijdens de Ottomaanse tijd naar Turkije werden gehaald om op de katoen- en tabaksplantages te werken.
De benaming voor 'zwart' in Turkije is 'arap'. Mijn opa's moeder werd niet voor niets Arap Fatma ('Zwarte Fatma') genoemd, vanwege haar donkere huidskleur. Is dit racistisch? Of dat een vriend van mijn vader in Rotterdam altijd Arap Recep ('Zwarte Recep') werd genoemd? Als kind zong ik altijd een liedje over een zwart meisje: "Het regent en het zwarte meisje kijkt uit het raam." Is dit racistisch?
"Ik vraag me af hoe het straks in Nederland verdergaat met zwarte piet."
Ieder land heeft zo zijn eigen schaamte als het om racisme gaat. Elk land kent zijn eigen pijn daarover. Maar niet iedereen kan of wil dit onder ogen zien. Racisme onder de tafel is vaak het ergst. Mensen die zeggen dat ze niet racistisch zijn, maar ondertussen kleinerende grappen maken over Turken, of donkere mensen 'negers' noemen – of erger. Mogen we dan ook tegen iemand zeggen dat hij lelijk is?
Frank Boeijen zingt zo mooi: "Denk niet wit, denk niet zwart. Denk niet zwart-wit." Maar mensen denken wel degelijk in zwart of wit. Ik vraag me af hoe het straks in Nederland verdergaat met zwarte piet. Ik hoorde laatst iemand zeggen: "Als ik straks een zwarte piet zie, dan ruk ik de pruik van zijn hoofd." Nederland gaat ook nog zijn eigen revolutie krijgen – of we dit nu willen of niet.
Ik hoop dat we realistische grenzen kunnen bepalen van wat wel en niet racistisch is. Zodat we ons eigen racisme, bij iedereen aanwezig, onder ogen kunnen zien. Niet alles heet racisme, Nederland is geen Amerika. We can do better!